Vendepunkt eller nytt år i stampe?

ANALYSE:

Kvartalsrapportar frå dei siste vekene, viser at dei store oppdrettarane framleis tener gode pengar. Men dei er det få av på Nordvestlandet. I staden er regionen eit tyngdepunkt for bedrifter som leverer ulike tenester eller utstyr til sjømatindustrien – slik som Artec Aqua.

Fleire har åtvara mot at desse bedriftene blir treft hardt av investeringsstoppen som no pregar næringa. Denne veka kom dei første konkrete tala på bordet då Endúr-konsernet la fram sine resultat for 2023. Og dei var illevarslande.

Meir om det straks. Først spolar vi tida tilbake.

«Alle gode ting kan vere 13», skreiv underteikna i ei analyseartikkel seinsommaren 2021. Saka handla om aktørane som starta opp GATH, eit nettverk med bedrifter som på ulike vis leverer tenester til oppdrettsnæringa.

Pilane peika opp og dei vidare framtidsutsiktene såg oppløftande ut. Regjeringa hadde som mål å legge til rette for vidare vekst for bransjen, og grunnrenteskatt var eit fjernt mareritt.

På det tidspunktet hadde fleire av utstyrsleverandørane i denne gruppa bikka milliarden i omsetning for første gong. Ålesund-selskapet Artec Aqua var mellom dei.

Selskapet har vore mellom dei største suksesshistoriene i regionen dei siste åra. Dei har spesialisert seg på å levere utstyr til å handtere fisk i oppdrettsanlegg på land. Frå 2013 til 2022 auka inntektene frå kring 30 millionar, til meir enn 1,1 milliard kroner. Ei storkontrakt på Salmon Evolution sitt første byggetrinn var éin av drivaren for rakettveksten. I 2021 spådde Artec Aqua-sjef Ingegjerd Eidsvik ei firedobling av marknaden for landbaserte anlegg på Sunnmøre.

Dei fleste hugsar kva som skjedde. Hausten 2022 la regjeringa fram forslaget om grunnrenteskatt på oppdrett, som sette ein bråstopp for nye ordrar i heile bransjen her til lands. Slik har det i stor grad vore sidan.

No spolar vi fram til denne veka og kvartalstala til Endúr.

Omsetninga i forretningsområdet for akvakultur stupte frå nær 1,3 milliardar i 2022, til 450 millionar i 2023. Det gjeld i hovudsak Artec Aqua, som sidan 2021 har vore ein del av Endúr og den største verksemda i konsernet. Slik er det ikkje lenger, viste kvartalsrapporten.

Sjølv om Artec Aqua ikkje står for heile nedgangen på nær 840 millionar kroner, viser tala eit fall i inntektene som er skremmande om det er gjeldande for større delar av bransjen.

Hovudårsaka til inntektssvikten er at oppdrag er utsett. Selskapet har prosjekt for heile 2,5 milliardar i ordreboka, som dei håpar å få grønt lys for i løpet av 2024. Byggetrinn to for nemnte Salmon Evolution, er mellom dei. For Artec Aqua er det med andre ord ikkje kritisk.

Men for ein rekke bedrifter, utan «lange» ordrebøker eller andre marknader å støtte seg til, kan ein slik inntektssvikt bety kroken på døra. GATH-leiar Bente Lund Jacobsen sa allereie i fjor haust at ho var bekymra for «blodraude tal» i 2024.

Tusenkroner-spørsmålet er kor lenge ordretørken varer. Leverandørbedriftene fortel om langt meir aktivitet i marknaden, men at det framleis er vanskeleg å lande avtaler.

Usikkerheit og auka utgifter som følgje av lakseskatten må openbert ta sin del av skulda for situasjonen. At bransjen framleis ventar på ei politisk avklaring på ei miljøteknologiordning, bidreg truleg også til å halde investorane på gjerdet.

Samtidig forklarar politikken langt frå alt. Prisauke på dei fleste områder har gjort at prosjekt er blitt dyrare – og difor må nye rundar i styreromma. Og ikkje minst er det blitt meir vanskeleg å skaffe finansiering.

Tidkrevjande reguleringsprosessar for å etablere nye anlegg på land, saman med fornya folkeleg motstand mot naturinngrep, gjer det heller ikkje enklare.

Summen av desse faktorane gjer at alt tek lengre tid. Fleire av utstyrsleverandørane reknar med at 2024 også blir eit tøft år, men håpar at det losnar siste halvår.

MMC First Process sin første store kontrakt på landbasert oppdrett sidan lakseskatten kom på bordet, tende nok eit håp hos mange. Selskapet melde denne veka at dei skal levere «full pakke» til anlegget Hima Seafood skal byggje på Rjukan.

Spørsmålet er om nyheita blir den første av fleire, eller berre eit lysglimt, i ein elles trå marknad vidare.

Endúr-investorane var iallfall ikkje av det optimistiske slaget på slutten av veka - og sende aksjekursen ned ti prosent på to dagar.