Russland fyller ordrebøkene

Etter årskiftet kjem ein fabrikktrålar frå Arkhangelsk Traal Flot til Ålesund for den siste klargjeringa før den seglar nord til Barentshavet og byrjar å fiske.
Det er skipsdesignselskapet Skipsteknisk i Ålesund som har teikna trålaren, og Steel-X i Ålesund som har laga fabrikken ombord. I Ålesund skal Steel-X legge siste touch på verket, og båten skal også laste ombord utstyr frå fiskereiskapsprodusenten Mørenot.
Dette er den først av i alt fire identiske trålarar som Steel-X har levert fabrikk til som no er ferdigstilt i Russland og klar til fiske.
Det kan bli meir. Dagleg leiar og medeigar Stig Fjørtoft seier «der er mange som jobbar med ting» om aktiviteten hos russiske fiskebåtreiarlag.
For Mørenot Fishery er leveransen med på å halde oppe veksten oppe, i det som er blitt den nest største marknaden for selskapet.
- Noreg er vår største marknad og Russland er nummer to, seier Ole Kristian Flaaen. Han er leiar for Mørenot Fishery - den delen av Mørenotkonsernet som lagar og sel fiskereiskap.

Russland sikra vekst

For skipsdesignselskapet Skipsteknisk har den russiske marknaden vore avgjerande for at selskapet har vakse, og ikkje krympa dei siste åra.
Før oljeprisen stupte i 2014 var design av offshorefarty den viktigaste marknaden for Skipsteknisk. Med oljeprisfallet forsvann den marknaden nesten over natta.
Heldigvis for Skipsteknisk hadde selskapet - etter åtte års arbeid - signert sin første jobb for eit russiske reiarlag i 2013. Samstundes kom ei bølgje av nybyggingar frå norske og andre vestlege fiskebåtreiarlag.
Det var inngangen til ein marknad som gjer at selskapet no har omlag 80 tilsette, 30 fleire enn i 2014.
- Russland har vore ein viktig berebjelke for den utviklinga vi har hatt som selskap dei siste åra, seier Straume.

11 båtar i milliardklassen

Blant oppdraga er designet på 11 trålarar på 108 meter, som skal fiske for Russia Fishery Group i russisk sone i det nordlege Stillehavet.
Dette er båtar til omlag ein milliard kroner kvar, det største byggeprogrammet eitt einskild fiskebåtreiarlag nokon gang har sett i gang etter årtusenskiftet, sa Inge Bertil Straume i Skipsteknisk i eit innlegg i Shippingklubben i Ålesund tidlegare i desember.
Heile 29 skipsdesign har Skipsteknisk levert, eller har kontrakt på å levere til russiske reiarlag, seier Straume.
Også skipsdesignselskapa Skipskompetanse i Måløy og Marin Teknikk i Herøy har teikna fartøy for russiske reiarlag.

Halvparten til Russland

Hos PE Bjørdal i Ørsta er utstyr til fiskeindustri og fiskefartøy den viktigaste marknaden, og Russland eit viktig land.
- Vi har seld eit ganske stort antal fabrikkar, særleg til krabbeprosessering og vi ei inne i fleire prosjekt knytt til pollock (ein torskefisk i det nordlege Stillehavet/Berginhavet, red. merk), seier Oddbjørn Følsvik, leiar for marknadsføring og sal i PE Bjørdal.
Selskapet hadde 109 millionar kroner i driftsinntekter i 2019. Det er rekord, og 31 prosent over førre toppår, i 2016. Resultatet før skatt blei 1,6 millionar kroner og selskapet har utvida både produksjon- og ingeniørkapasitet dei siste åra. I fjor opna selskapet også eige kontor i St. Petersburg.
Utan den russiske marknaden hadde selskapet ikkje hatt den utviklinga, ifølgje Følsvik.
- Omlag halvparten av fabrikkane vi har levert dei siste åra fer til Russland, seier han.

- Veldig bra

Konsernsjef Rolf Fiskerstrand i Fiskerstrand Holding - som omfattar Fiskerstrand Verft og skipsdesignselskapet Multi Maritime - har vore ein pådrivar for skape merksemd om sjansane som fornyinga av den russiske fiskeflåten gir for næringslivet på Nordvestlandet.

Den russiske fiskeflåten må fornyast for 20 milliardar kroner, anslo han i ein artikkel i NETT NO i desember 2013.
Fiskerstrand venta og at kapasitetsvanskar hos russiske verft kunne føre til at russiske fiskebåtreiaralg etterkvart også ville bygge i utlandet - sjølv om målet til styresmaktene var at bygginga skulle skje i Russland.
- Målet må vere å kome fram til eit norsk-russisk maritimt samarbeid, med ein rammeavtale for fornying av den russiske flåten, sa Fiskerstrand då han møtte dåverande næringsminister Monica Mæland i desember 2013.

Sjølv om russiske reiarar førebels ikkje har bygd båtar ved norske verft har norske bedrifter tent på den russiske nybygginga.
- På designsida og på utstyrssida har det blitt veldig bra, seier Rolf Fiskerstrand.

Samarbeid

Russlandsatsinga frå norsk side har mellom anna resultert i at ein del av aktørane frå Nordvestlandet har innleidd eit samarbeid organisert i Møre Maritime Russia Cluster (MMRC).

Rune O. Methi i Norsk-Russisk Handelskammer samordnar arbeidet i MMRC.
«Norsk eksport til Russland er nå på ca 2,3 milliarder NOK. Siste kvartal indikerer en økning på 38% innen maskiner og transportutstyr (SSB), og dette skyldes i stor grad leveranser av maritimt utstyr» skriv Methi i ein epost til NETT NO.
Han trur den russiske marknaden vil halde fram å vere viktig. Gjennomsnittsalderen på den russiske fiskeflåten er framleis høg, rundt 30 år, anslår Methi.
- Det er ikkje tvil om at oppgraderingsprosjektet i Russland vil fortsette med uforminska styrke, seier han.
20-30 skip er i ferd med å bli ferdigstilt, men totalt håpar russiske styresmakter på av 400 nye skip skal byggast, seier han.
Gjennom å kople tildeling av fiskekvotar med krav om at nye båtar skal byggast i Russland legg russarane opp til at sjølve skipsbygginga skal skje på heimebane. I dag er fleire av fartøya under bygging forseinka, mellom anna på grunn av koronaepidemien.
Akkurat som Fiskerstrand ser Methi ein sjansen for at kapasitetsproblem kan opne for at fleire fiskefarty blir bygd i utlandet.
«Riktignok ser at flere tradisjonelle marineverft diversifiserer, men det er rimelig å anta at det vil kreve ekstra kapasitet for å kunne levere nevnte volum Dette er noe vi har meget tydelig fokus på i vår dialog med russiske myndigheter, og som også ble diskutert med viseminister Ryanzazev, fra Det russiske industridepartementet som besøkte Ålesund i fjor», skriv han i ein epost til NETT NO.