Ein av fire ventar dårlegare økonomi

(NPK-NTB-Steinar Schjetne): Utsiktene har vorte dystrare, ifølgje SSB.

– I sum ser folk ein del mørkare på utsiktene for sin eigen økonomi enn dei gjorde for eitt år sidan. Det har samanheng med at vi enno ikkje ser nokon ende på pandemien med den uvissa om jobb og inntekt som følgjer med, seier forbrukarøkonom Magne Gundersen i Sparebank 1 til NTB.

* 26 prosent av deltakarane i ei forventningsundersøking som Respons Analyse har gjort for banken, svarer at økonomien i husstanden blir litt dårlegare eller mykje dårlegare.

* 22 prosent svarer det motsette – at dei trur at husstanden får betre økonomi.

* 49 prosent av deltakarane trur at økonomien blir uendra.

Sidan målingane starta i 2011, har det aldri vore ein så høg andel som trur at hushaldsøkonomien deira blir dårlegare det neste året. Det er dessutan første gongen sidan 2015 at fleire trur på ein dårlegare økonomi enn på ei betring.

Utsiktene har vorte mørkare
Straumprisane er rekordhøge, drivstoffprisane er høge, rentene er på veg opp, og den generelle prisstiginga er høg. Samtidig blir innført nye innstrammingar som reduserer den økonomiske aktiviteten, fører til permitteringar og auka uvisse.

– Det blir mykje på ein gong, og mange kjem opplagt til å slite med å få kvardagsøkonomien til å gå rundt gjennom vinteren, seier Gundersen.

Og forbrukarane har god grunn til å sjå mørkare på den nære framtida, ifølgje forskar Thomas von Brasch i Statistisk sentralbyrå (SSB). Også i det større økonomiske perspektivet har utsiktene vorte dystrare i løpet av to–tre desemberveker – og i den grad at konjunkturoverslaget til byrået frå starten av desember må nedjusterast og reviderast.

Hovudforklaringa heiter omikron, og med det følgjer tilstramming i smittevernet og delvis nedstenging i servicenæringa.

– Vi la til grunn at det dåverande smittevernregimet skulle klare å kontrollere smittespreiinga og halde hjula i økonomien i gang. Sidan er det innført mykje kraftigare tiltak – og det endrar føresetnadene, seier von Brasch.

Blir trua på to frontar
I eit alternativt scenario – der byrået ser på kva som skjer viss vi blir tvinga til ei ny nedstenging som den vi såg sist vinter – blir økonomien ramma på to frontar:

* Forbruket i hushalda, særleg tenestekonsumet, blir dempa.

* Etterspurnaden etter norske eksportvarer hos til handelspartnarane våre blir redusert og bidreg til å svekkje aktiviteten i norsk økonomi endå meir.

– Vi er ikkje heilt der enno, men ein stad mellom det opphavlege hovudbiletet og dette alternative scenarioet, seier von Brasch.

Det er likevel framleis grunn til å vente seg litt meir å rutte med når lønnsoppgjera er unnagjorde – sjølv med høgare rentenivå og straumprisar godt over gjennomsnittet. SSB ventar ein lønnsvekst på 3,3 prosent, noko som, ifølgje von Brasch, tilseier ein reallønnsvekst på rundt 0,7 prosentpoeng.

– Straumprisane vil falle utover året og føre inflasjonen ned, seier han.

Ventar forbruksvekst
Mykje er svært usikkert rundt utviklinga omikron og effekten på økonomien, og sjølv sentralbanksjef Øystein Olsen måtte ta atterhald om føresetnadene for prognosane i den siste «Pengepolitisk rapport» i år. Men går det slik banken ventar, vil lønnsveksten liggje på 3,2 prosent, omtrent på nivå med overslaget til SSB. Det same gjeld prisveksten, som sentralbanken trur vil liggje på 2,7 prosent.

Styringsrenta skal setjast opp tre gonger og dreg med seg bustadlånsrenta opp til rundt 2,5 prosent ved utgangen av året. Prisveksten i bustadmarknaden skal på si side falle til 4 prosent, trur SSB og Eiendom Norge.

Sentralbanken reknar med ein prisvekst på bustader på 2,8 prosent.

Oppbremsinga som følgje av den siste smittespreiinga er berre mellombels, trur rentekomiteen i Noregs Bank, som ventar at aktiviteten tek seg opp igjen på nyåret.

– Når smitten minkar, vil konsumet stige og drive mykje av den økonomiske oppgangen vidare, sa direktør Ole Christian Bech-Moen i pengepolitikkavdelinga då han gjorde greie for hovudtrekka i «Pengepolitisk rapport».