NPK-NTB-Steinar Schjetne: Fleire trur dei får betre økonomi i det nye året – og færre trur han blir svakare. Det er teikn til gryande optimisme blant norske hushald.

– I sum ser folk mindre mørkt på utsiktene for eigen økonomi no enn vi gjorde for eitt år sidan, sjølv om klart fleire trur dei får ein dårlegare økonomi neste år enn at dei får det betre, seier forbrukarøkonom Magne Gundersen i Sparebank 1 til NTB.

* 14 prosent trur husstanden får betre økonomi i det nye året, opp frå 12 prosent i fjor.

* 41 prosent trur på dårlegare økonomi, ned frå 50 prosent i fjor.

* 45 prosent trur på uendra økonomi, mot 29 prosent i fjor.

– Vi ser altså ein klar nedgang i andelen som trur på dårlegare økonomi det neste året, samtidig som det er ein svak auke i andelen som trur på ei betring, seier Gundersen.

Sparebank 1s forbrukarundersøking på veg inn i det nye året viser at vi trass alt trur på betre tider, at prisane vil stige mindre og at rentetoppen er nær. Grovt sett samsvarer forventningane med fleire økonomiske prognosar for det nye året. Rett nok blir det endå litt tøffare idet det nye året tek til – men sakte, men sikkert vil hushalda, låntakarane og lønnsmottakarane oppleve å få litt meir armslag.

– I tillegg er det rimeleg å tru at vi har vent oss til å leve enklare og rimelegare enn før, vi ser at tiltaka vi har gjort, faktisk har verka, seier Gundersen.

Rentekutt og meir i lomma
Samanfatta verkar prognosemakarane å vere samde om at 2024 blir omtrent som dette:

* Vi kan vente oss ein solid lønnsauke, truleg over 5 prosent. Det skal vere nok til at vi endeleg får ein liten auke i kjøpekrafta.

* Rentetoppen er nådd med ei styringsrente på 4,5 prosent. Det tilseier ei gjengs bustadlånsrente rundt 6 prosent når den siste auken slår inn for fullt i privatøkonomien.

* Prisveksten minkar sakte, men sikkert og skal ned til rundt 4 prosent. Utviklinga og tempoet inflasjonen skal ned med, er mellom anna avhengig av internasjonale forhold, kronekursen og kraftprisen.

* Viss prisveksten har den utviklinga Noregs Bank føreset, kan styringsrenta bli sett ned éin gong mot slutten av året. Men sentralbanksjefen er tydeleg på at renta skal liggje på dagens nivå mesteparten av neste år. Det tilseier truleg ei styringsrente på 4,25-4,5 prosent ved utgangen av 2024.

* Arbeidsløysa skal auke noko, men ikkje dramatisk. Det kjem av fleire forhold, mellom anna ei generell nedkjøling av økonomien, redusert behov for arbeidskraft i byggjenæringa og ein stadig større kontingent ukrainske flyktningar utan jobb.

– Norske hushald vil etter alle solemerke få auka kjøpekraft neste år. Det er god lønnsevne i mange sektorar av økonomien, og vi ventar at prisveksten minkar vidare i 2024. Auke i det private forbruket vil halde oppe aktiviteten i økonomien, samanfattar seniorstrateg Dane Cekov i Nordea Markets.

Ventar mjuk landing
– Vi står overfor ei landing etter nokre år med høgt press i økonomien. For nokon kan det nok bli krevjande neste år, men samla sett ventar vi ei relativt mjuk landing, seier forskar Thomas von Brasch i Statistisk sentralbyrå (SSB) til NTB.

Han og byrået bomma markant då dei la fram prognosane sine i starten av desember. Då venta dei at renta skulle bli liggjande på 4,25 prosent og at krona skulle halde seg nokså svak framover. Ei veke seinare sette Noregs Bank opp styringsrenta til 4,5 prosent – med ei nesten omgåande etterfølgjande styrking av kronekursen.

– Vi har ikkje endra syn på renta på litt lengre sikt etter renteauken. Vi trur framleis at den skal noko ned mot slutten av året, seier von Brasch.

Han understrekar likevel at to sterke krefter trekkjer renta i kvar si retning. Dei skaper ei viss uvisse om prognosen.

– At sentralbanken har sett opp renta og signalisert at ho skal halde seg på det nivået til hausten neste år, taler for at rentene held seg høge. Styrkinga av krona taler for at ho skal komme endå raskare ned, seier han.

Byrået peikar på at bustadinvesteringane i år og åra som kjem fall så rask og så kraftig at dei vil gi direkte utslag på økonomien. Bråstopp i bustadbygginga kjem til å kjøle ned norsk økonomi og bidra til at arbeidsløysa aukar.

Rentebelastninga – altså andelen av den disponible inntekta hushalda må bruke til å handtere renteutgiftene neste år – kjem opp til «veldig høge nivå». Vi må tilbake til starten av 1990-talet for å sjå noko som liknar, påpeikar von Brasch.

Verre før det blir betre
Det må bli verre før det kan bli betre, var bodskapen då statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) kikka i spåkula på pressekonferansen sin før julehøgtida sette inn. Det ser ut til at dei mange renteaukane endeleg byrjar å ha effekt på prisveksten. Men det er også når renta er som høgast, at belastninga på folks kvardagsøkonomi er som tyngst.

– Vi er tett på eit punkt der dette kan snu, men det er på dette punktet det er mest vondt, mest vanskeleg og mest krevjande, sa statsministeren.

Han byggjer nettopp på signal og prognosar frå Noregs Bank og Statistisk sentralbyrå (SSB) når han langt på veg lovar folk auka kjøpekraft, lågare prisvekst og kanskje rentekutt i året som kjem.

Sentralbanksjef Ida Wolden Bache tilføydde til dette då ho lét seg intervjue av NTB før jul. Ho ser ikkje for seg noko kraftig tilbakeslag i norsk økonomi, men ventar nokså låg vekst, prega av høge renteutgifter og litt høgare arbeidsløyse.

– Som følgje av innstrammingane vi har bak oss, ventar vi at prisveksten vil minke og at lønningane etter kvart vil auke raskare enn prisane. Det vil løfte kjøpekrafta til hushalda igjen og vil bidra til at forbruket vil vekse og aktiviteten vil ta seg opp, seier ho i intervjuet.