Betre resultat er ingen redningsplanke for fylket

ANALYSER

Fylkespolitikarane trudde dei hadde kniven på strupen då dei før jul 2019 vedtok kutt i skuletilbod og auka ferjetakstar, endringar som har utløyst både sinne og fortviling.
Ferjereisande har fått ei solid ekstrarekning og fleire skuletilbod blir lagt ned.


Då er det ikkje rart at det kom sterke reaksjonane då det viste seg at det økonomiske resultatet for fylket ikkje blei så ille som venta. Kontrollkomiteen vil leige inn eit revisjonsselskap for å vurdere den kommunale økonomistyringa og delar av opposisjonen vil revurdere nokre av skulekutta.

Det er langt frå blinken, men ingen skivebom.
I eit notat som er lagt ut saman med årsrapporten for 2019 forklarar fylkesadministrasjonen korleis fasiten for 2019 viser eit overskot som er langt over det politikarane la til grunn så seint som i desember i fjor:
Staten bomma på kor mykje fylket hadde krav på i såkalla tunellsikringsmidlar. Det gav 61 millionar kroner ekstra inn i 2019, og det blei først klart i desember.

Skatteinntektene blei høgare enn venta, og auka mykje på slutten av året. I desember i fjor blei skatteinntektene til fylke og kommunar 12 prosent høgare enn i desember 2018.
I oktober i fjor var anslaget ein vekst på 4,2 prosent for heile 2019. Fasit blei 5,1 prosent. Det utgjer 55 millionar kroner over kva som var budsjettert, og 15 millionar kroner over anslaget fylkespolitikarane fekk i oktober i fjor. Det er Kommunenes Sentralforbund, KS, som leverer skatteinntektsprognosane til fylke og kommunar.
Informasjonen om både tunellsikringsmidlane og skatteinntektene hadde det vore fint å hatt på bordet når 2020-budsjettet skulle settast opp, men adressaten for at det ikkje var tilfelle er ikkje fylkeskommunen. Justert for dei to postane er overskotet i fylket 196,5 millionar, 156 millionar over budsjett. Det er ein differanse som tilsvarar omlag 2,8 prosent av det totale budsjettet til fylkeskommunen.
Men det fylket burde klare betre er å ha oversikt over eigen pengebruk. I fjor brukte den rett og slett 35 millionar kroner mindre enn den hadde budsjettert med. I 2018 var det brukt 54 millionar kroner mindre enn budsjettert. Det er sjølvsagt bra for ein fylkeskommune på kostnadsjakt, men enda betre hadde det vore om rapporteringa blei så bra at slikt ikkje kjem som ei overrasking. Det er alltid bra å ha rett informasjon på plass når avgjerder skal takast.
Gjennomgangen av økonomistyringa i fylkeskommunen kjem sikkert til å bruke god plass på å drøfte korleis fylkeskommunen betre kan vere oppdatert på eigen pengebruk, .
Overskotet i seg sjølv er imidlertid ikkje nok til å gjere mykje om på kuttvedtaka, dessverre.
Kuttvedtaka i fjor var konsekvensen av ein årelang motvilje mot å halde kostnadane nede som slo ut i fjor, ikkje eit brått og uventa fall i fylkesøkonomien.
Teknisk berekningsutval for kommunal og fylkeskommunal økonomi har eit råd om at fylka bør ha eit netto driftsresultat på fire prosent. Grunnen er at dei skal ha noko å gå på.
Møre og Romsdal hadde eit netto driftsresultat på 5,6 prosent men dette blir redusert til 3,6 prosent når det blir korrigert for svingingane i pensjonsforsikringspremienivået (som svingar med verdipapirmarknaden), bruk av bundne fond og tunnellsikringspengane. Det kan argumenterast med at dei pengane bør reknast med, men i så fall må den vurderinga gjelde også når pendelen slår motsett veg.
I og med at fylka har overteke tidlegare riksvegar og blir pressa til å ta over statlege hamner, begge deler med eit kostbart etterslep på vedlikehald med på kjøpet, er ein slik buffer fornuftig - i alle fall for politikarar som vil tenkje meir enn eitt år fram i tid.