Miljødirektoratet: Krev auka fart i klimaomstillinga

(NPK-NTB): – Vi har sagt det før, og bodskapen er verd å gjenta. Klimaomstillinga må speedast opp! Denne rapporten gir eit solid kunnskapsgrunnlag om korleis utsleppa kan kuttast, seier miljødirektør Ellen Hambro i ei pressemelding.

Onsdag leverte ho ein rapport til regjeringa, der Miljødirektoratet presenterer klimatiltak i alle sektorar som kan bidra til at utsleppa av klimagassar (med CO2 som den viktigaste, red.merk) blir 63 prosent lågare i 2035 enn dei var i 1990.

Den førre rapporten vart levert i juni 2023.

Les rapporten her (ekstern lenke)

Med dagens politikk er utsleppa forventa å bli reduserte med 27 prosent i 2035.

Så langt har Noreg lent seg tungt på å kjøpe seg fri frå dyre utsleppskutt heime gjennom å betale for billigare utsleppskutt andre stader i Europa. Det er miljødirektøren tydeleg på at ikkje vil lønne seg i framtida.

– Kjøp av utsleppsreduksjonar i andre land har vore eit rimeleg alternativ så langt, men har gitt lite nasjonal omstilling. Framover skal alle land skjerpe klimamåla sine og kutte utslepp. Det kan bli både dyrt og vanskeleg å få kjøpt utsleppskutt frå andre land, seier Hambro.

Pisk til bilistar
Karbonfangs- og lagring, i tillegg til bruk av biomasse og grønt hydrogen i industriprosessar, gir ifølgje analysen store utsleppskutt.

Det er også behov for store mengder utsleppsfri energi som kan erstatte den fossile energien vi bruker. Dersom alle tiltaka i rapporten blir gjennomførte, vil etterspurnaden etter kraft kunne auke med opp mot 43 terawattimar i 2035, samanlikna med 2021.

Høgt på lista over forslaget direktoratet har til tiltak står også verkemiddel som skal gjere det mindre attraktivt å køyre bil.

– For å få folk til å ta tog, buss eller sykle og gå i staden å bruke bilen, er det behov for ein kombinasjon av pisk og gulrot, skriv Miljødirektoratet i pressemeldinga.

Verkemiddel som gjer sykkel, gonge og kollektivt meir attraktivt, bør altså kombinerast med restriktive tiltak som færre parkeringsplassar, lågare fartsgrenser, og at bilveg blir gjord om til fortau, sykkelveg eller kollektivfelt.

Framstegspartiet rasar
Forslaget om bilrestriktive verkemiddel får Framstegspartiets samferdselspolitiske talsmann, Frank Sve, til å rase.

– Sjølvsagt blir det mindre biltrafikk om vegen blir fjerna. Dette føyer seg inn i eit system der regjeringa vil piske folk på plass med symbolske klimatiltak. 86 prosent av persontransport er med bil, og dette er forslag for å hindre folk i å bevege seg, seier Sve.

Han fryktar at forslaga blir ein realitet med Arbeidarpartiet og Senterpartiet i regjering.

For å spare miljøet har regjeringa allereie varsla at dei vil byggje nye motorvegar med to felt, heller enn fire. Sve meiner dette er endå eit forslag som føyer seg inn i kampen i regjeringa mot bilen.

– Denne typen forslag viser viktigheita av at Frp får ei hand på rattet, så vi igjen kan byrje å folks behov framfor symbolske klimatiltak.

– Trengst ny regjering
I 2050 skal utsleppa i Noreg ifølgje klimalova vere kutta med minst 90 prosent. Venstre-nestleiar og tidlegare klima- og miljøminister Sveinung Rotevatn seier at 63 prosent kutt i 2035 kan høyrast bra ut.

– Men når vi veit at EU-kommisjonen nyleg foreslo eit vitskapleg basert mål om 90 prosent kutt av klimagassutslepp innan 2040, er det ikkje nok. Vi må kutte meir raskare, og skal vi klare det så trengst det ei ny regjering i 2025, seier Rotevatn til NTB.

Han meiner regjeringa har svekt klimaarbeidet på ei rekke område, mellom anna ved å kutte i tiltak for å elektrifisere transportsektoren.

Det er han ikkje åleine om å meine, også Høgres Mathilde Tybring-Gjedde peikar på at regjeringa har auka klimamåla, men ikkje levert på klimatiltak.

– Rapporten viser at klimaomstillinga går for sakte. Noreg manglar fornybar kraft, nett og ein truverdig klimaplan. Det trengst eit løft for å få meir fornybar kraft raskare, auka elektrifisering av transportsektoren og større utsleppskutt frå industrien, seier Tybring-Gjedde.

SVs stortingsrepresentant Lars Haltbrekken meiner rapporten understrekar viktigheita av å få på plass ein reell plan for avviklinga av norsk oljeproduksjon.

– I ei verd der ein skal kutte utslepp, er det ikkje noka framtid for norsk oljenæring.

Miljøministeren: – Vi når måla
Rapporten som vart overrekt til klima- og miljøminister Andreas Bjelland Eriksen (Ap) onsdag, byggjer vidare på rapporten i fjor «Klimatiltak i Norge mot 2030».

Nytt i rapporten i år er at utsleppsreduksjonspotensialet er strokke til 2035. Det heng saman med at alle land som er med i Parisavtalen, skal melde inn eit nytt mål for perioden etter 2030 til FN.

– Regjeringas klimaplan viser at vi når måla for 2030, seier miljøministeren.

Han fortel at regjeringa er i gang med å redusere utsleppa frå mellom anna transport og industri, samtidig som han innrømmer at det er viktig å komme vidare med fleire tiltak.

– Vi har fullt trykk på å nå klimamålet for 2030, samtidig som vi planlegg korleis vi kan bli eit lågutsleppssamfunn i 2050. Rapporten frå Miljødirektoratet er ein viktig del av faggrunnlaget vi treng for å nå desse måla, seier Bjelland Eriksen.

MDGs stortingsrepresentant i energi- og miljøkomiteen, Une Bastholm, har på si side lite tru på at regjeringa gjennomfører tiltaka dei har fått presentert i rapporten.

– Regjeringa seier dei har ein klimaplan, men sanninga er at dei baserer seg mykje på kvotar og enkle snarvegar. Dei har ikkje ein reell plan for korleis dei skal no sitt eige omstillingsmål på 55 prosent i den norske økonomien, seier Bastholm til NTB.