Slik blir den nye straumstøtteordninga

(NPK-NTB-Marius Helge Larsen, André Lorentzen og Fredrik Moen Gabrielsen): Straumstøtteordninga 2.0 blir meir treffsikker på prisen ein faktisk betaler for straumen medan ein brukar han. Men dette grepet kjem først til hausten.

– Vi gjer no ei god ordning betre og meir treffsikker, sa statsminister Jonas Gahr Støre (Ap) på ein pressekonferanse onsdag kveld.

Der la han, saman med finansminister Trygve Slagsvold Vedum og olje- og energiminister Terje Aasland, fram den nye straumstøtteordninga til regjeringa.

Regjeringa foreslår no at utbetalinga av straumstøtte skal basere seg på straumprisen time for time. Støttegrada blir auka til 90 prosent over 70 øre heile året, og ordninga blir forlengd ut heile 2024.

– Dette skal gi folk tryggleik om at fellesskapet kjem til å halde fram med å ta ein stor del av straumrekninga i ei tid med energikrise og høge, svingande straumprisar, siger Støre.

På plass til hausten
Dagens straumstøtteordning vart innført mellombels i desember 2021 og har sidan vorte forlengt og justert fleire gonger. Grunnprinsippet held fram med å vere det same etter dagens endringar:

• Straumstøtteordninga blir forlengd ut 2024.
• Innslagspunktet i støtteordninga blir den samen som i dag, 70 øre per kilowattime.
• I dag blir forbrukarane kompenserte på grunnlag av ein månadleg gjennomsnittspris. No blir det ein kompensasjon time for time. Denne ordninga vil ikkje bli innført før til hausten, truleg frå 1. september.
• Straumstøtta blir sett til 90 prosent støtte over 70 øre heile året. I dag er støtta 80 prosent over 70 øre i sommarmånadene. Moms kjem i tillegg.

Dette systemet er komplisert å innføre, og det vil derfor først komme på plass frå 1. september.

Støre tok ikkje sjølvkritikk
Statsministeren tok ikkje sjølvkritikk for styringa av straummarknaden.

– Nokon vil seie at vi har overlate krafta til marknaden og børsen. Det vil eg seie meg sterkt usamd i. Det er politisk styring som gjer at vêret og naturressursane i Noreg blir til fornybar og rein kraft som vi stiftar kjenning med i straumkontakten og lysbrytaren kvar einaste dag. Det er avgjerder tekne for over 100 år sidan og heilt opp til vår tid, sa Støre på pressekonferansen.

– Det er politisk styring som gjer at 90 prosent av krafta er eigd av fellesskapet i Noreg, det er politisk styring som gjer at vi har sterk forsyningstryggleik i Noreg, at vi utnyttar handlingsrommet i EØS-avtalen til å ha nok vatn i magasina våre. Det er politisk styring som gjer at vi kan utvikle straumstøtteordningar som kraftig reduserer straumrekningane til folk, sa han.

Kortare fastpriskontraktar
Auken til 90 prosent og forlenginga ut 2024 vil også gjelde for straumstøtteordningane for landbruk, kultur og det frivillige. Det blir også jobba med ei ordning som gjer at hushald i private straumnett blir inkludert, og dette forslaget blir send ut på høgring.

– No ønskjer vi også å opne for kontraktar med variabelt forbruk slik at det ikkje må avtalast på førehand kor mykje straum kundane skal kjøpe til fastpris og når. Vi foreslår også at industribedrifter som tidlegare berre har kunna inngå industrikraftavtalar på sju år eller lenger, skal ha høve til å inngå fastprisavtalar med varigheit ned til tre år. Dette vil gjere ordninga meir fleksibel, siger finansminister Vedum.

Ifølgje Vedum vil truleg dei nye endringane føre til at ordningane ikkje vil koste meir enn i dag. Årsaka er at straumprisane har falle den siste tida.

Ekspertutval
Regjeringa set ned også eit utval som skal vurdere kva tiltak som kan sikre straumbrukarar lågare og meir føreseielege prisar innanfor handlingsrommet i EØS-avtalen.

– Europa har lagt bak seg eit ekstraordinært år med høge og svingande kraftprisar som følgje av Russlands militære invasjon av Ukraina. Dette har også bidrege til auka straumprisar i Noreg. Derfor set ned vi no eit ekspertutval som skal sjå på fordelar og ulemper ved dagens prinsipp for prisfastsetjing på straum, siger Støre.

Utvalet skal i tillegg sjå på det pågåande arbeidde knytt til prisfastsetjing i den europeiske kraftmarknaden.

Det er Sintef Energisjef Inge Gran som skal leige utvalet, som skal levere rapporten sin til regjeringa innan 15. oktober. Dei andre medlemmene i utvalet vil bli kunngjorde i løpet av kort tid, opplyser regjeringa. Partane i arbeidslivet, ved LO og NHO, får høve til å stille med ein observatør kvar.

Den nye straumstøtteordninga for privatkundar:

• Straumstøtteordninga blir forlengd ut 2024.
• Innslagspunktet i støtteordninga blir den same som i dag, 70 øre per kilowattime.
• I dag blir forbrukarane kompenserte på grunnlag av ein månadleg gjennomsnittspris. No blir det ein kompensasjon time for time. Denne ordninga vil ikkje bli innført før til hausten, truleg frå 1. september.
• Straumstøtta blir sett til 90 prosent støtte over 70 øre heile året. I dag er støtta 80 prosent over 70 øre i sommarmånadene. Moms kjem i tillegg.
• Regjeringa set ned nok eit straumutval. Utvalet skal vurdere dagens system for å fastsetje straumprisen og vurdere tiltak som kan sikre straumbrukarar lågare og meir føreseielege prisar.
• Utvalet skal leiast av administrerande direktør Inge Gran i Sintef Energi og skal levere rapport til regjeringa innan 15. oktober.