Solberg ropar varsku om distrikta

(NPK-NTB-Anne Marjatta Gøystdal): Det blir vanskeleg å gjere alle små stader til vinnarar, meiner Erna Solberg. Ho tek til orde for å tenkje nytt i distriktspolitikken.

I den nye boka si «Veien videre» ser Solberg på utfordringar Noreg står overfor. Ho løftar diskusjonen om vi bør satse meir på byane i regionane.

– Vi politikarar må då kanskje våge å seie at det er betre at nokre offentlege arbeidsplassar blir lagde til ein mellomstor kommune i staden for ein bitte liten kommune, skriv Solberg i boka, som blir lansert torsdag.

Blir det fleire arbeidsplassar og meir mangfald, kan desse kommunane bli ein reell konkurrent til Oslo, argumenterer ho.

Tung sentraliseringstrend
Solberg synest det er ein litt pussig, særnorsk framstilling at sentralisering er politikarskapt. Få andre land bruker så store ressursar for å gjere det mogleg å bu og skape verdiar over heile landet. Like fullt held fram trenden, påpeikar Høgre-leiaren.

– Vi lykkast i den forstand at sentraliseringa går litt saktare her enn hos dei aller fleste andre, heiter det i boka, som er ført i pennen av tidlegare statssekretær Lars Øy.

Mangel på arbeidskraft blir noko av det viktigaste å ta tak i for Noreg framover. Det gjeld på mange område, men det er ei spesiell utfordring for distrikta, påpeikar ho.

– Eg trur det vi har sett så langt, berre er ein mild bris, skriv Solberg.

– Ser krevjande ut
I delar av Nord-Noreg er mangel på arbeidskraft allereie ei utfordring. Framover fryktar Solberg at bedriftsutvikling vil slite og at tenestetilbodet til dei mest utsette kan vil bli avgrensa – og det kan ytterlegare forsterke flyttestraumen til sentrale strøk.

– Håpet finst, men det ser krevjande ut. Dei kreftene som har ført folk frå bygd til by i hundreår, målar vidare på, jamt og trutt, skriv Solberg.

Det er særleg unge kvinner som flyttar frå småstader. Det som trengst, er kanskje noko av det dei største byane tilbyr, foreslår Solberg. «Ein dæsj urbanitet».

– Ein finn dette i byar og tettstader over heile landet, skriv ho, og legg til at det er mogleg å oppnå ei befolkningsutvikling som er meir balansert mellom landsdelane. Satsar ein alt på småstader, risikerer ein at gravitasjonen mot Oslo-området blir for sterk, argumenterer ho.

Ønskjer lokalt styringsrom
Solberg åtvarar samtidig sterkt mot detaljstyring frå sentralt hald. Stortingspolitikarane bør styre seg for freistinga til å innføre bemanningsnorm og øyremerking av midlar, meiner ho.

– Det gjere det altså nesten umogleg for kommunane å setje inn ekstra innsats der det trengst. behova vil alltid variere når det er menneske involverte, skriv ho.

Solberg stiller spørsmålet om vi toler at det er forskjellar mellom kommunar og fylke. Viss målet er at alt skal vere likt, er det logisk med detaljstyring, påpeikar ho.

– Men viss alt skal vere likt, så kan vi spare oss for festtalane om lokalt sjølvstyre og nærleik til avgjerdene. Viss vi derimot meiner alvor med lokaldemokratiet, må vi slutte med å styre stadig meir i detalj frå Stortinget, skriv ho.

Vanskar med rekruttering
Eldrebølgja vi står overfor vil medfører utfordringar som rammar geografisk skeivt, påpeikar Solberg vidare. Når andelen yrkesaktive søkk, får det ringverknader.

– Kva skjer i eit samfunn der det blir for få menneske, sjølv om vi har nok pengar til å betale løna deira? spør ho, og viser til mangel på fastlegar til dømes, eller korleis fødeavdelinga i Kristiansund måtte stengje.

– Dei stadene der bemanninga er lågast frå før, der det er liten aktivitet og få faglege utfordringar, vil få dei største problema med å rekruttere. Politikarar kan ha aldri så mykje «vilje». Dei kan løyve millionbeløp. Det vil uansett ikkje løyse problema, skriv Solberg.

(©NPK)