Omstilling og nyskaping innan både privat og offentleg sektor stiller store krav til oss som arbeidstakarar. Fleire jobbskifte gjennom yrkeskarrieren vert det normale, ettersomomstilling og lønsemdskrav i stadig større grad fører til at bedriftene sine krav og behov til oss som arbeidstakarar endrar seg. Dette fører til at svært mange vil oppleve å vere utan jobb, friviljug eller ufriviljug, nokre gongar i livet. For det store fleirtalet er dette ufarleg, fordi ein er tilbake i ny jobb etter ein månad eller to. Men analysar frå NAV syner ein tendens til at fleire vert utan jobb i stadig lengre periodar.

Lange arbeidsløyseperiodar er farleg

Langtidsarbeidsløyse er svært uheldig for den som vert ramma og for samfunnet. Lange periodar utan jobb er eit alvorleg samfunnsproblem fordi det kan redusere den langtidsledige sin kompetanse, samstundes som dei ikkje får ta del i verdiskapinga som samfunnet treng. Den som vert ramma opplever først tap av inntekt, men forsking viser i tillegg sosiale, psykiske og helsemessige konsekvensar. Talmaterialet vårt syner at personar som har vore lenge ledige, får endå større vanskar med å skaffe seg nytt arbeid. Vi ser ein tydleg tendens til at søkjarar med ein lang arbeidsløyseperiode kjem langt ned i søkjarbunken, noko som også vert bekrefta av bedriftsleiarar. Ein kan fort kome inn i ein vond sirkel der aukande lengde på arbeidsløyseperioden i seg sjølv gjer det vanskelegare å finne nytt arbeid.
Både på landsnivå og i Sogn og Fjordane, har dette ramma relativt få jamført med resten av Europa. Men vi ser no, og særleg på Vestlandet, at talet på langtidsledige aukar. Media har i det siste fokusert på at mange som vart ledige som følgje av oljekrisa i 2015 no nærmar seg maks dagpengeperiode på 2 år. I Sogn og Fjordane har om lag 150 personar berre nokre få månader igjen til 2-årsgrensa for dagpengar. Trass i ei god utvikling på arbeidsmarkanden i fylket dei siste månadane, har godt over halvparten av arbeidssøkjarane våre leita etter nytt arbeid i meir enn eit halvt år. Dette gir grunn til uro når arbeidsløysa samla sett har gått ned i denne perioden.

Særleg kritisk for seniorane

Undersøkingar syner at eldre arbeidstakarar som mister jobben i ein lengre periode, har mykje større vanskar med å kome tilbake til jobb enn dei under 30 år. Statistikken syner at ein person under 30 år som har vore ledig i 6 månader, i snitt vert ledig i 5,5 månader til. Tilsvarande for ein person over 60 år er 12 månader. Vi har ikkje noko fullgod forklaring på denne utviklinga, men vi har ingen grunn til å tru at arbeidsgjevarar også her i fylket ikkje diskriminerer godt vaksne i tilsettingsprosessen.

Vi treng alle

I eit fylke med relativt fleire eldre i arbeidsstokken er dette eit bilete som vi ikkje kan slå oss til tåls med. Mange undersøkingar syner at arbeidstakarar 55+ er friske, lojale og med erfaring og kompetanse som vi treng i ein arbeidsmarknad som strevar med å finne nok kompetente medarbeidarar. NAV vil i tett samarbeid med arbeidsgjevarane i fylket nytte dei virkemidla vi har for å snu denne utviklinga.
NAV oppmodar arbeidsgjevarane i fylket om å sjå ein gong til i søkjarbunken og vekte erfaring og praktisk kompetanse tyngre når søkjarane vert vurdert.
Frode Henden
Presseansvarleg NAV Sogn og Fjordane