ANALYSEFiskarane opplever ein gullalder. Mange tilsette i havfiskeflåten nærmar seg millionen i årsinntekt, samtidig som antal dagar på sjøen går ned.Kystflåten gjer det bra i takt med stigande fiskeprisar, og lineflåten har fått eit skikkeleg oppsving. Her sleit ein lenge med å få tak i folk. Det var olje og offshore som var i vinden, og ein måtte ty til utlendingar. No er det kø av nordmenn som vil om bord i linebåtane, men nålauget er trongt, og det er ikkje berre å kaste på land russarar og andre som har gjort ein god jobb og stilt opp når nordmenn ikkje ville.Lakseprisen når stadig nye høgder, og oppdrettarar og brønnbåteigarar tener gode pengar. Innanfor begge områda er det på gang store nyinvesteringar, som igjen skaper vekst og aktivitet. Berre for brønnbåtselskapa er det bestilt nye skip for over tre milliardar kroner.Alle som driv eksport har god drahjelp av lav kronekurs. Mellom anna gjer møbelprodusenten Ekornes det godt, og ei lang rekkje skipsverft har hanka inn kontraktar på fiskebåtar og andre fartøy som tidlegare vart bygde i Tyrkia, Polen eller andre land med normalt lågare kostnader enn Norge.Enkelte typiske offshoreverft er i beit for nye kontraktar, slik som Ulstein, men her vert det jobba med mange spennande prosjekt, som truleg vil gi konkrete resultat neste år.Reiselivsbransjen går også greit, og innimellom ser vi at det dukkar opp nye spennande bedrifter, slik som ein har fått i Måløy med mange nye IT- og IKT-retta bedrifter.Det ser nemleg ikkje så svart ut ved inngangen til eit nytt år, med eitt stort unntak: For alle som lever av olje, direkte eller indirekte, ser det slett ikkje lyst ut.Oljeprisen er no på det lavaste nivået sidan 2008, oljeselskapa kuttar kostnader og utset prosjekt. Analytikarane riv seg i håret, og må finne seg i å stadig vedgå at dei har tatt feil - nok ein gong.Rundt 100 norske offshoreskip ligg alt i opplag. Mange av desse er heimehøyrande i Herøy, den største offshorekommunen i landet. Fleire tusen er permitterte, og no kjem også oppseiingane med full tyngde.NAV-kontora i Ulsteinvik, Fosnavåg og Ålesund vert no kontakta av ei rekkje offshoretilsette som er på jakt etter nytt arbeid. Og det er lokale menn i sin beste alder som bankar på døra, ein heilt ny situasjon innanfor arbeidslivet i regionen.Og det er like greitt å innsjå det med ein gong; det vert endå verre før det vert betre. Fleire vert permitterte, fleire vil miste arbeidet og i verste fall kan fleire selskap også gå over ende eller verte kjøpte opp og restrukturerte.Det som skjedde med World Wide Supply i Ulsteinvik og Dolphin Group i Bergen er berre eit forvarsel om kva som kan kome. Bankane sit med nøkkelen på korleis det vil gå med enkelte av selskapa, som ikkje vil klare seg utan velvilje og tolmod frå bankane si side.Situasjonen er mest alvorleg for seismikk- og offshoreselskapa, men nedturen byrjar også å merkast av alle som leverer utstyr til desse selskapa. På Nordvestlandet er det mange slike bedrifter – bedrifter som kan bidra med meir enn 70 prosent av utstyret til eit nytt offshorefartøy, sjølv om det vert bygt i utlandet, men som slit tilsvarande når det vert stopp i bygginga av slike fartøy.Alle snakkar om omstilling og behovet for eit grønt skifte, og det er sjølvsagt vel og bra. Ei omlegging til miljøvenleg ferjedrift og behov for nye ferjer, er eitt tiltak som vil gi fornya aktivitet i nordvest.Men det er også viktig å ha litt is i magen for alle som lever av olje, for alt tyder på at det også denne gongen er snakk om ein bølgjedal, sjølv om denne vert djupare og meir smerteleg enn vi har sett på lenge, og der den neste toppen truleg vert litt lavare enn den forrige.Men er det ikkje eit einaste lyspunkt å finne innanfor offshore? Jau, dei finst. Eitt er enkelt og greit at dei lokale offshoreleiarane står opp tidleg og legg seg seint og leitar med lys og lykter etter alternative løysingar for å halde båtane i sving og å hindre permitteringar og oppseiingar.Nokre båtar har allereie fått oppdrag for oppdrettsselskap, medan andre er i ferd med å verte ombygde til å operere for offshore vind-selskapa.Eit anna stort lyspunkt er den felles kriseforståinga det er er mellom leiinga og dei tilsette gjennom dei lokale tillitsvalde. Det er fleire leiarar som har vore tydeleg rørt når dei har fortalt om tilsette som kollektivt har gått ned i løn eller tilsette som har vorte samde om å endre turnus for at færrast muleg skal verte permitterte.Dette skjedde også hos Ekornes då denne bedrifta stod i fare for å verte utflagga. Historia har vist at grepa frå dei tilsette var rette, og leiinga har vist å setje stor pris på dette seinare, mellom anna gjennom gode årlege bonusar til alle tilsette.Det tradisjonelt gode samarbeidet mellom leiing og tilsette, den korte avstanden det er frå golvet til direktørkontoret og forståinga av at ein sit i same båt, er eitt av dei store fortrinna for dei lokale selskapa, eit fortrinn som vert spesielt tydeleg når tidene er tunge.Det er å håpe at desse haldningane etter kvart smittar over på oljeselskapa. Det er ingen tvil om at dei løns- og arbeidstidsordningane ein har sett der vanskeleg er berekraftige over tid, og i tillegg hatt negativ effekt for store deler av landindustrien.Utan å ha både dei tilsette – og bedrifta – sitt ve og vel i fokus, og i tillegg vise samfunnsansvar og tenkje lenger enn eiga bedrift, vert det gjerne kortsiktige og dårlege løysingar.Alt som går på sikkerheitstiltak i Nordsjøen har vore fornuftig, sjølv om det kan stillast spørsmål ved deler av eit svært dyrt og omfattande dokumentasjonsvelde. Men det siste kan ein ikkje skulde tillitsvalde for. Innanfor oljeindustrien er det mange som har levd godt litt for lenge.Nice to have, var lenge eit innarbeidd omgrep, og det er heller ikkje lenge sidan fleire tilsette i eit oljeselskap kasta julegåvene og forlet julebordet i sinne. Bakgrunnen var at ein berre fekk fire gratis drikkebongar per person, og julegåva var eit monopol-liknande spel med dette oljeselskapet i sentrum. Då hjalp det ikkje at sambuar/ektefelle fekk vere med, og reise og opphald var betalt.Slike haldningar er over tid ikkje berekraftige, sjølv om eit julebord i seg sjølv ikkje er ein stor kostnad for eit oljeselskap. Uansett er det på høg tid med meir edruelegheit innanfor oljeindustrien. Får ein det, vil ein kome styrka ut av nedturen og vere betre rusta til å tole den neste nedturen.Lokalhistorikaren Ragnar Ulstein har ein gong sagt at nordmenn gløymer så fort at ein bør ha ein krig eller krise kvart femte år for å forstå kva som er viktig. Ulstein tenkte då mest på viktigheita av å ta vare på dei små gardsbruka, som har vore ei velsigning i mange nedgangstider, men også ei byrde når det har flomma over av gull og honning.Uansett er det viktig å ha bakkekontakt og ikkje ta fullstendig av i dei gode tidene. Vi ser no klare teikn på at enkelte i oljeindustrien endeleg er i ferd med å gå inn for landing. Det er bra!Andre ser utover og framover, oppsøkjer nye miljø og er ikkje redde for andre idear, kulturar og folk, slik det gjennom generasjonar har vore vanleg for eit reisande kystfolk. Dette ber bod om at det vil gå bra denne gongen også.Uansett skal vi i NETT NO følgje tett med, gi analyser og bakgrunnsinfo og ikkje minst rapportere om både opp- og nedturar. Vi håpar det vert mest av oppturane.Godt nytt år!