NPK-NTB-Marius Helge Larsen: Nav-skandalen har avdekt at minst 36 personar har vorte sende i fengsel for trygdesvindel – heilt urettkomme. Gottschalk, som forskar på økonomisk kriminalitet, meiner at straffenivået uansett er for høgt også i dei sakene der det faktisk har skjedd svindel.
– Stortinget har lagt lista veldig lågt for å fengsle Nav-svindlarar. For beløp over 99.000 kroner kan dei få fengsel utan vilkår. Stortinget bør sjå på den avgjerda ein gong til, seier Petter Gottschalk til NTB.
Det er grunnbeløpet i folketrygda, som i dag er på 99.858 kroner, som blir brukt som utgangspunkt for når det kan bli gitt fengsel utan vilkår i desse sakene.
– Inntil denne skandalen kom, er det oppfatninga til ein gjeng i samfunnet at kvitsnippforbrytarar «berre har det veldig travelt og er litt uheldige», medan Nav-klientar er «bevisste svindlarar», seier Gottschalk.
Professoren trekker fram Funcom-saka, der ein av dei tiltalte vart dømd til 21 dagars fengsel på vilkår for medverknad til marknadsmanipulasjon, som eit døme på saker der han meiner det er gitt for låg straff.
– Samanliknar ein straffenivå på trygdesvindel og kvitsnippkriminalitet, er det forståeleg at dette kan utfordre rettferdssansen til folk flest. Men då trur eg det er meir riktig å sjå på å auke straffenivå på kvitsnippkriminalitet, enn å senke straffene på trygdesvindel, seier Frps justispolitiske talsperson Solveig Horne.
Ho påpeikar at velferdssamfunnet vårt i stor grad er basert på tillit.
– Det er eit system som kan vere sårbar for svindel og utnyttingar, derfor er det viktig med eit straffenivå som både skremmer og straffar dei som bevisst utnyttar systemet ulovleg, seier ho.
– Men han endrar ikkje det prinsipielle synet vårt på at trygdesvindel skal straffast, seier han.
Han meiner trygdesvindel kan skade heile velferdssamfunnet.
– Vi ser ikkje at bort frå straffa for andre lovbrot, som skattesvindel, også bør aukast. Straffenivået må oppfattast rettferdig og balansert, seier han.
– Viss det er hald i at det er ei stor mengde med folk med små saker som får høge straffer, må vi vurdere om vi skal be justisministeren greie ut dette, seier han til NTB.
Han legg til at det kan bli aktuelt å innkalle òg justisminister Jøran Kallmyr (Frp) til Stortinget, eventuelt som ein del av ei høyring i kontroll- og konstitusjonskomiteen. Då kan òg straffenivået bli ein del av diskusjonen.
Eide understrekar at det å endre strafferamma er ein omfattande prosess og vil derfor ikkje konkludere alt no på om straffenivået bør endrast.
– Stortinget har lagt lista veldig lågt for å fengsle Nav-svindlarar. For beløp over 99.000 kroner kan dei få fengsel utan vilkår. Stortinget bør sjå på den avgjerda ein gong til, seier Petter Gottschalk til NTB.
Det er grunnbeløpet i folketrygda, som i dag er på 99.858 kroner, som blir brukt som utgangspunkt for når det kan bli gitt fengsel utan vilkår i desse sakene.
Slepp fengsel
Gottschalk reagerer på at mange såkalla «kvitsnippforbrytarar», altså folk i næringslivet som står bak økonomisk kriminalitet, ofte slepp unna med fengsel på vilkår i saker der fleire millionar har stått på spel. Medan Nav-svindlarar blir straffa hardare.– Inntil denne skandalen kom, er det oppfatninga til ein gjeng i samfunnet at kvitsnippforbrytarar «berre har det veldig travelt og er litt uheldige», medan Nav-klientar er «bevisste svindlarar», seier Gottschalk.
Professoren trekker fram Funcom-saka, der ein av dei tiltalte vart dømd til 21 dagars fengsel på vilkår for medverknad til marknadsmanipulasjon, som eit døme på saker der han meiner det er gitt for låg straff.
– Forståeleg
Førebels er det ingen planar på Stortinget om å senke straffene for trygdesvindel.– Samanliknar ein straffenivå på trygdesvindel og kvitsnippkriminalitet, er det forståeleg at dette kan utfordre rettferdssansen til folk flest. Men då trur eg det er meir riktig å sjå på å auke straffenivå på kvitsnippkriminalitet, enn å senke straffene på trygdesvindel, seier Frps justispolitiske talsperson Solveig Horne.
Ho påpeikar at velferdssamfunnet vårt i stor grad er basert på tillit.
– Det er eit system som kan vere sårbar for svindel og utnyttingar, derfor er det viktig med eit straffenivå som både skremmer og straffar dei som bevisst utnyttar systemet ulovleg, seier ho.
Ser ikkje bort frå endringar
Høgres justispolitiske talsperson, Peter Frølich, er tydeleg på at NAV-skandalen er svært alvorleg og må rettast opp.– Men han endrar ikkje det prinsipielle synet vårt på at trygdesvindel skal straffast, seier han.
Han meiner trygdesvindel kan skade heile velferdssamfunnet.
– Vi ser ikkje at bort frå straffa for andre lovbrot, som skattesvindel, også bør aukast. Straffenivået må oppfattast rettferdig og balansert, seier han.
SV vurderer
Petter Eide i SV meiner likevel at det kan vere aktuelt å sjå på straffenivået for trygdesvindel.– Viss det er hald i at det er ei stor mengde med folk med små saker som får høge straffer, må vi vurdere om vi skal be justisministeren greie ut dette, seier han til NTB.
Han legg til at det kan bli aktuelt å innkalle òg justisminister Jøran Kallmyr (Frp) til Stortinget, eventuelt som ein del av ei høyring i kontroll- og konstitusjonskomiteen. Då kan òg straffenivået bli ein del av diskusjonen.
Eide understrekar at det å endre strafferamma er ein omfattande prosess og vil derfor ikkje konkludere alt no på om straffenivået bør endrast.
For beløp over 99.000 kroner kan dei få fengsel utan vilkår
Publisert: 01.11.2019 09:42
Sist oppdatert: 10.02.2021 14:43
