– Trur det ikkje før vi får sjå det

Meir foredling av fisk og sjømat i Norge har vore eit politisk mål for fleire norske regjeringar. Anslag tyder på at potensialet for auka verdiskaping er på fleire titals milliardar, men ting går i feil retning.

– Utviklinga er dessverre bekymringsfull. For så og seie alle artar blir vi i stadig større grad ein råvareleverandør. Vi gjer mindre og mindre med fisken, og dermed eksporterer vi også verdiskaping og dei industriarbeidsplassane vi treng, meiner Inger-Marie Sperre.

Den daglege leiaren i Brødrene Sperre og no leiar av bransjegruppa for industrien i Norsk Sjømat, uttrykte si uro under eit digitalt møte med ein rekke politikarar, næringslivsleiarar og organisasjonar torsdag.

– Eksporterer industriarbeidsplassar
Korleis er det mogleg å skape vekst og utvikling i havnæringane i regionen, var spørsmålet som stod på dagsorden. Sperre viste til at Norge har store fiskebestandar og oppdrett, som saman gir ei enorm ressursbase.

Men ho er misnøgd med korleis Norge forvaltar ressursane og meiner Norge «eksporterer industriarbeidsplassar som vi treng».

– Ei av dei store utfordringane framover blir kor mykje vi kan skape av verdiane frå havet, her heime. Når vi sel råvara, gir vi samtidig frå oss potensialet for verdiskaping i Norge, påpeiker ho.

Peiker på to rammevilkår
To rammevilkår må på plass, meiner Sperre: Tilgang for industrien på fisk, eller råvare - og tilgang på marknaden.

– Sjømat Norge har lenge advart mot at fiskesalslagslova manglar balanse mellom seljer og kjøper. Lova gir salslaga fullmakter, som blir utøvd på ein måte som ikkje tek omsyn til heile verdikjeda, seier ho.

Sperre meiner at lova ikkje blir praktisert slik Stortinget la opp til.

(saka held fram under)

Endringar frå årsskiftet
At fiskeindustrien ikkje får moglegheit til å kjøpe fisk, har vore eit tilbakevendande problem. Dei siste åra har fiskebåtreiarane selt meir fisk på lange kontraktar, og bygd opp distribusjon og eigne merkevarer i eigne salsselskap.

Men frå årsskiftet ligg det an til regelendringar. NETT NO omtala nyleg korleis minst halvparten av fisken då skal seljast på auksjon, slik at den blir tilgjengeleg for fleire.

Bakgrunnen er eit ultimatum frå tidlegare fiskeriminister Harald Tom Nesvik. Han krevja at anten måtte fiskarane finne ei løysing som gjorde at fisken blir tilgjengeleg for alle, eller så kjem regjeringa til å vurdere eit påbod om at all fisken skal ut på auksjon.

– Burde ha skjedd for lenge sidan
– Det er flott at salslaga seier dette, men for vi trur det ikkje før vi får sjå det, og tenker at det burde ha skjedd for lenge sidan, seier Sperre til NETT NO.

Ho er spent på både utrekningsmetode og korleis det vil fungere. Det er først og fremst salet av torsk og sei, som mellom anna er råstoff for klippfiskindustrien, som er omstridd.

– Men dersom halvparten av volumet blir auksjonert bort i alle salslaga som handterer kvitfisk, og det blir lagt til rette for ein velfungerande auksjon, så skal vi slutte å klage, påpeiker ho.

(saka held fram under)

Utfordrande utan avtale med britane
Når det gjeld pelagiske fiskeslag er situasjonen svært utfordrande om dagen, så lenge Norge står utan ein fiskeriavtale med Storbritannia.

– Meir enn nokon gong ser vi behovet for eit godt samarbeid mellom flåte og industri, for å få størst mogleg verdiskaping ut av nordsjøsild og makrell, som skal bli fiska og produsert dei komande seks månadene, fortel Sperre.

Når det gjeld tilgang på marknaden, lyftar Sperre ei åtvarande peikefinger til dei politiske partia som vil ha eit alternativ til EØS-avtalen.

– EØS-avtalen er altfor viktig for industrien i Norge til å bruke den som eit lettvint valkampargument, seier ho.