Vil skru opp tempoet for gruvedrift

(NPK-NTB): Høgre vil ha meir gruvedrift etter mineral og raskare prosessar for å gi grønt lys. – Noreg kan bli leiande i Europa, meiner Erna Solberg.

Tysdag la ho fram den nye mineralstrategien til partiet.

– Dei to største teknologiske omveltingane i det moderne samfunnet vårt er det grøne skifte og digitalisering. Begge delar føreset langt større mengder og spesifikke mineral, seier Solberg.

Telefonar, elbilar og PC-ar og ei rekkje andre ting vi bruker i dagleglivet, krev sjeldne jordartar for å bli produserte.

– Ein elbil krev sju gonger meir mineral enn ein tradisjonell bil, og ei vindmølle på land krev ni gonger meir mineral enn eit gasskraftverk. Derfor er det viktig for Høgre at Noreg oppdaterer mineralpolitikken i lys av det vesentleg auka behovet, seier Solberg.

Ho viser til at Noreg har store førekomstar av ei rekkje mineral, og at dette kan gi nye moglegheiter og arbeidsplassar, spesielt i distrikta.

Avhengige av Kina
Bakgrunnen for Høgres nye plan heng også tett saman med tryggingspolitikk og beredskap. Noreg og samarbeidslanda våre må i større grad bli sjølvforsynte, påpeikar Høgre i strategien.

Solberg og partifelle Bård Ludvig Thorheim seier Ukraina-krigen var ein vekkjar for korleis Europa hadde gjort seg avhengig av russisk gass. Noko liknande kan ikkje skje på mineralfeltet, påpeikar dei.

– I dag kontrollerer Kina store delar av verdikjedene for utvinning og prosessering av mineral. Ifølgje European Raw Materials Alliance blir eksportert 16.000 tonn sjeldne jordartar frå Kina til Europa kvart år. Det er 98 prosent av EU-marknaden, seier Bård Ludvig Thorheim (H) som sit i energi- og miljøkomiteen.

Dagens lovverk legg opp til at det tek altfor lang tid å få avklart konsesjon, meiner Høgre. Dei vil ha parallell behandling opp mot ulike lovverk. I dag tek det rundt 15 år frå leiting til utvinning.

Vanskelege avvegingar
Solberg erkjenner at det er mange vanskelege avvegingar som står opp mot kvarandre. Alle gruvedrifter vil innebere naturinngrep.

– Det er konfliktar rundt dette. Det er miljøkonfliktar, det er konfliktar knytt til urfolk. Men vi må klare å skape samarbeidsløysingar rundt desse spørsmåla, seier Solberg.

I siste instans vil det vere fagstyresmakter og regjeringa i klageinstans som tek avgjerder om å tillate gruvedrift. Kommunar vil ikkje kunne ha nokon vetorett.

Men Solberg meiner strategien tek omsyn til ei rekkje miljøkrav, og at det som regel er slik at kommunane sjølv gjerne ønskjer gruvedrift velkommen.

– Kan ikkje sleppe unna
– Vi stiller sterke miljøkrav. Det er samtidig sånn at vi tek vår del av ansvaret i ei verd og eit skifte der vi treng minerala. Vi kan ikkje forvente at vi slepp unna. Vi må også gjere noko av det som kan opplevast som ubehageleg på nokre område, seier Solberg.

Strategien omfattar fleire forslag for å få fart på sirkulærøkonomien, krav til berekraft og at det skal vere strenge krav til gruvedrifta og avfallshandtering. Høgre vil ikkje forby sjødeponi, men seier det må vurderast i kvart enkelt tilfelle kva som er den beste løysinga.

(©NPK)