Grunnløs og politisk? Nei – dette handlar om rettsstat og menneskerettar

Staten, med Regjeringsadvokaten i front, har gjort alt i si makt for å stoppe søksmålet om formuesskatten på arbeidande kapital. Dei kallar saka «grunnlaus» og «politisk».

Men kva er eigentleg grunnlaust? Er det grunnlaust å be domstolane avklare om formuesskatten på arbeidande kapital bryt med Grunnlova og menneskerettane?

Når tung juridisk kompetanse – som professor Mads Andenæs, tidlegare president i EFTA-domstolen Carl Baudenbacher, og advokatane Jan Magne Langseth og John Christian Elden – alle seier at saka må prøvast for retten, då er det heilt openbert: Dette handlar ikkje om politikk, men om rettsstat, eigedomsvern og menneskerettar.

Ein straffeskatt mot norske eigarar
Formuesskatten på arbeidande kapital er ein særnorsk straffeskatt.

• Han rammar berre norskeigde bedrifter.
• Han er konfiskatorisk – skatten kan bli høgare enn avkastninga.
• Han er diskriminerande – utanlandsk eigarskap og staten sjølv slepp unna.

Dette betyr at staten systematisk tappar norske eigarar for skapar-kapitalen. Resultatet? Svekka lokalt eigarskap, færre arbeidsplassar og eit næringsliv som taper i konkurransen.

Når staten set politikarar over domstolane
Regjeringsadvokaten og staten vil stoppe saka ved å stemple henne som «politisk».
Men i ein rettsstat er det domstolane – ikkje politikarane – som avgjer om ein skatt er i strid med Grunnlova og Den europeiske menneskerettskonvensjonen (EMK).

Å avvise saka med denne grunngjevinga er å setje staten over lova. Det bryt fundamentalt med både Grunnlova og EMK.

Menneskerettane kan ikkje avvisast som «politikk»
Den europeiske menneskerettsdomstolen har slått fast at nettopp politiske saker må prøvast.

• Lingens mot Austerrike (1986) – ytringsfridom i politiske spørsmål.
• Castells mot Spania (1992) – ein senators rett til å kritisere regjeringa.
• Det forente kommunistpartiet i Tyrkia mot Tyrkia (1998) – forbod mot politiske parti.

Bodskapen frå desse dommane er krystallklar: Jo meir politisk ei sak er, desto viktigare er det å beskytte menneskerettane.

Å avvise saka vår fordi ho er «politisk» er sjølve definisjonen på maktmisbruk – og eit brot på både EMK artikkel 6 (rett til rettferdig rettergang) og artikkel 13 (rett til effektivt rettsmiddel).

Lærdom frå Yukos-dommen
I den historiske Yukos-dommen slo Den europeiske menneskerettsdomstolen fast at staten hadde brote EMK artikkel 1 i protokoll 1. Grunnen var at Russland ikkje hadde funne ein rettferdig balanse mellom kva dei ønskte å oppnå, og kor hardt tiltaka ramma selskapet.

Kva er kjernen i vår sak? Nettopp det same: Formuesskatten på arbeidande kapital manglar balanse. Han ser ikkje til realitetane i næringslivet, der skatten kan bli høgare enn sjølve avkastninga. Når skattesystemet blir konfiskatorisk, krenkjer staten eigedomsvernet i EMK.

David mot Goliat
Dette er ikkje ein debatt om milliardærar. Dette er kampen til den lokale, norskeigde bedrifta mot staten. Det handlar om:

• rettferd,
• likskap for lova,
• og retten til å skape arbeidsplassar i lokalsamfunn over heile landet.

Når staten prøver å stoppe saka, er det ikkje vi som er «grunnlause».
Det verkelege grunnlause er måten makta misbruker sine verkemiddel på for å stanse ei sak som er så viktig for demokratiet.

Ekspertvitna som stadfester alvoret
Det er ikkje berre dei tunge juristane som står bak oss. Vi har også ekspertvitne som professor Ola Grytten, professor Ole Gjems-Onstad (Noregs fremste skatteekspert), og næringslivsekspert Glenn Agung Hole, i tillegg til fleire andre.

Når så mange fagfolk på toppnivå – både juristar og økonomar – seier at denne særnorske skatten er øydeleggande og urettferdig, då er det heilt utruleg at staten prøver å hindre at saka blir løfta dit alle må halde seg til sanninga: i retten.

For i retten finst det ikkje rom for politisk retorikk, ideologi, halvsanningar eller propaganda. Der må ein halde seg til fakta. Difor er det så alvorleg når våre fremste folkevalde vel å dekke til sanninga med usant politikarprat – og i praksis angrip norsk lokalt eigarskap.

Slik kan vi ikkje ha det i Noreg. Dette skuldar vi både næringslivet i dag – og komande generasjonar.

Eit siste poeng
Professor Mads Andenæs har i mange tiår stått i front for Grunnlova og menneskerettane, og er høgt respektert både nasjonalt og internasjonalt. Han seier sjølv at dette først og fremst handlar om rettferd og likskap. 

Det bør verke som ei varsellampe for både regjering, Storting og rettsvesen. Difor mistar vi tillit til rettsapparatet

Onsdag kom kjennelsen frå Sunnmøre tingrett. Retten nekta oss å fremje spørsmålet om formuesskatten på arbeidande kapital er i strid med Grunnlova.

Eg må seie at det er skuffande at tingretten ikkje går til kjernen i saka og dermed opnar opp for rettssak allereie no.

Når det er sagt, så er vi nok der vi uansett hadde vore sjølv om tingretten hadde kome til motsett resultat – for staten hadde på førehand varsla anke.

Likevel skriv dommaren: «For retten er det uklart kva saksøkerne anfører er grunnlovsstridig med formuesskatten».

Vi har vore tydelege heile vegen: Vi meiner at formuesskatten er konfiskatorisk – altså at skatten kan bli så høg at han overstig sjølve avkastninga. Nettopp dette er kjernen i saka.

Når retten likevel avviser, sit vi att med inntrykket av at systemet prøver å trenere, svekke og tømme oss for krefter. Difor får vi ikkje meir tillit til rettsapparatet etter kjennelsen frå Sunnmøre tingrett.

Til Kari og Ola Nordmann
Kanskje tenker du at dette ikkje vedkjem deg. Men stopp opp eit augeblikk: 

Tenk om det var du som opplevde eit stort urett, og staten stilte opp med ubegrensa ressursar – med einaste mål å hindre at di sak nokon gong fekk kome inn i rettssystemet.

Er Noreg då så mykje betre enn land vi ikkje vil samanlikne oss med? Har ord som demokrati og rettsstat då eigentleg noka reell verdi? 

Det er dette vi ber deg reflektere over. For dette handlar ikkje berre om formuesskatten. Det handlar om kva slags rettsstat vi vil vere – og kva framtid vi byggjer for alle i dette landet.

Av Lars Oscar Øvstegård

Meir om søksmålet: