Solid kornproduksjon i Noreg

(NPK-NTB-Marius Helge Larsen): Etter eit krevjande år leverer norske bønder historisk høg kornproduksjon med stor del matkorn. Finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp) takkar.

– Dette er ikkje pengebingen, men det er kornbingen, seier finansministeren til NTB.

Han står til knea i byggkorn på Kløfta Mølle i Akershus og er svært begeistra. Norske bønder ser ut til å ha følgt oppmodinga frå regjeringa om å dyrke matkorn i år.

– Når det er så mykje uvisse rundt oss på matvaremarknaden i verda, så er det bra at Noreg treng å kjøpe ein mindre del av kornet ute i verda. Det var noko av målet, og grunnen til at regjeringa gjekk ut som vi gjorde i vår, seier Vedum, som sjølv har vore gardbrukar i ei årrekkje.

Vedum meiner det er første gong sidan 2. verdskrig at regjeringa aktivt gjekk ut og oppmoda bøndene til å så korn som kan brukast til mat. Dette er vanlegvis meir risikofylt og dyrare for bøndene, men regjeringa lova allereie i vår at dei ville kompensere for dette i jordbruksoppgjeret.

Stor produksjon
Den siste kornprognosen , som kom tysdag, viser at delen matkorn ligg på 70 prosent for kveite, mot 57 prosent i snitt dei siste fem åra. I fjor var nivået på 75 prosent. Matdelen for rug er på 47 prosent, mot 34 prosent dei siste åra. Dette i eit år prega av høge kostnader.

I tillegg ser totalproduksjonen ut til å bli 14 prosent høgare enn snittet dei siste fem åra.

– Bøndene har verkeleg sådd med hjartet og teke risikoen i eit særs krevjande år. Kostnadene har vore heilt vanvitig. Viss vi først skulle få eit sånt kornår, var det «just in time», seier nestleiar Arne Elias Østerås i Felleskjøpet til NTB.

Rekord?
Østerås viser finansministeren rundt på Kløfta Mølle, der dei merkar trykket. Leveransane strøymer inn frå kornbønder i distriktet.

– På Austlandet har vi teke imot nesten 150.000 tonn på ei veke. Det har vi aldri sett før. Det er kombinasjonen av veldig gode forhold og god kapasitet. Folk har gått dag og natt for å klare å ta imot alt, seier Østerås.

– Blir det ny rekord?

– Det er eit historisk godt kornår, men om det blir rekord tør vi ikkje seie enno, seier han.

På Austlandet er ein over toppen når det gjeld innhaustinga av kornet, men i Trøndelag er sesongen litt seinare, og toppen er enno ikkje nådd.

Pengeskvis
Medan kornet strøymer inn i kornbingane, strøymer også gassinntektene inn i den norske pengebingen som aldri før. Det blir likevel eit stramt statsbudsjett, har Vedum fleire gonger varsla.

Inflasjonen er skyhøg, og dei økonomiske utsiktene er usikre – også for bøndene. Mellom anna er gjødselprisane nærast direkte knytt opp mot gassprisane. Den norske gjødselprodusenten Yara er Europas største industrielle gasskunde.

– Gjødselprisane er eit problem i heile Europa. Men dette er i utgangspunktet fanga opp i jordbruksoppgjeret, seier Vedum.

Gulrøter
Han vil ikkje love nokon ekstraløyvingar til bøndene i statsbudsjettet, som blir lagt fram 6. oktober. Heller ikkje ekstra straumstøtte til grønsakprodusentar som slit.

For medan kornbøndene på Austlandet rapporterer om gode tider, har andre bønder late gulrøtene rotne fordi dei ikkje har råd til straum til lagring.

– Det er nok ikkje veldig store volum i sum. Men for kvar enkelt produsent er det sjølvsagt krevjande, og det er ingen ønskt situasjon, seier Vedum.

Dagens straumstøtteordning for bøndene dekkjer berre forbruk opp til 20.000 kWh i månaden.

Beredskapslager?
I Hurdalsplattforma har regjeringa lova å byggje opp beredskapslager for korn, men heller ikkje dette vil Vedum røpe om har fått plass i budsjettet.

– Grunnarbeidet skjer no. Det kjem til å komme nye vedtak på vidare framdrift på det framover, seier finansministeren.

Østerås i Felleskjøpet påpeikar at sjølve kornproduksjonen også er viktig for beredskapen.

– Det viktigaste er jo å ha god norsk, løpande produksjon. Det klarer ein no, seier han.

(©NPK)