Støre: Spesielt krevjande å hjelpe folk med økonomien no

(NPK-NTB-Steinar Schjetne og Kenneth Kandolf Haug): Det må bli verre før det kan bli betre, var beskjeden frå statsministeren Jonas Gahr Støre (Ap) idet julehøgtida er i ferd med å setje inn.

Det ser ut til at dei mange renteaukane endeleg byrjar å ha effekt på prisveksten. Men det betyr også når renta er som høgast, at belastninga på kvardagsøkonomien til folk er som tyngst.

– Planen vår er å få prisstiginga ned, slik at Noregs Bank igjen kan setje ned renta. Og vi skal få endå fleire ut i faste heiltidsjobbar. Å hjelpe folk på med kvardagsøkonomien på rentetoppen er spesielt krevjande no, fordi det er no det er mest kritisk. Vi er tett på eit punkt der dette kan snu, men det er på dette punktet det er mest vondt, mest vanskeleg og mest krevjande, sa statsministeren då han innleidde den halvårlege pressekonferansen sin tysdag formiddag.

Tradisjonen tru samla statsministeren pressekorpset til snittar og avsluttande pressekonferanse før jul.

– 2023 var året då prisane på alt vi har bruk for, heldt fram med å stige. Det gjorde også styringsrenta. For ein familie med lån på 3 millionar kroner utgjer høgare rente auka utgifter på rundt 100.000 kroner årleg, sa Støre.

14 renteaukar
Noregs Bank har sett opp styringsrenta 14 gonger frå det historiske nullnivået for vel to år sidan. Dei to siste kjem først til å slå inn i økonomien til låntakarane på nyåret på grunn av varslingsfristen på bankane på åtte veker.

Med ei styringsrente på 4,5 prosent meiner sentralbanken at gjengs bustadlånsrente skal liggje oppunder 6 prosent, og dei anslår at det vil føre til at rundt 2 prosent av låntakarane får betalingsproblem.

Nokon lette i rentebelastninga kjem først tidlegast mot slutten av neste år, ifølgje Noregs Banks prognosar. Det betyr at norske hushald må ruste seg for ein blytung vinter, vår og sommar før byrda kanskje blir noko lettare i andre halvår.

– Vi ser at økonomien kjøler seg ned, men prisveksten er framleis for høg. Ein auke i renta no reduserer faren for at prisveksten held seg høg lenge. Truleg held vi styringsrenta på 4,5 prosent ei god stund framover, sa sentralbanksjef Ida Wolden Bache då ho torsdag grunngav den siste renteauken.

Ventar rentekutt
Jonas Gahr Støre konkluderte med at rentebelastninga folk opplever no – det dei må ut med etter skatt for å dekkje renteutgiftene – er større enn låntakarane opplevde under bankkrisa på slutten av 1980-talet. Han legg vekt på at mange nordmenn har flytande rente, ulikt i andre land, slik at ein renteauke smerter ekstra mykje. Også sjølv om dei fleste av oss klarer å handtere dei auka utgiftene, opplever alle at dei får mindre for pengane no, poengterte han.

– At folk har fått dårlegare råd er ei av dei største utfordringane i Noreg i dag, sa statsministeren, som lener seg på prognosar frå nettopp Noregs Bank, og dessutan Statistisk sentralbyrå (SSB), når han seier vi nærmar oss vendepunktet.

Begge har mellom anna auka kjøpekraft inne i prognosane sine for neste, år påpeika han. Auka kjøpekraft, også kalla reallønnsauke, får vi når lønnsveksten er høgare enn prisveksten.

– Ingen av desse svarer til meg. Dette er deira eiga vurdering av økonomien. Samtidig har både den amerikanske og europeiske sentralbanken signalisert rentenedgang neste år, sa Støre.

Han understreka også at det framleis er svært usikre tider i økonomien – underforstått at vi ikkje kan ta noko for gitt.

– Det er krig i verda, det kan skje ting som rokkar ved det. Men dei tunge faktorane som forklarer økonomien vår, er prisane på det vi kjøper frå utlandet og nedkjølinga i norsk økonomi.