Det er ikkje plass til alle

Analyse:

Reiselivet har for alvor fått vind i segla etter nokre år der pandemien har lagt ein solid dempar på reisegleda.

Fredag kom ferske tal frå SSB som viser ei auke i talet på overnattingar for norsk reiseliv i juni. Dei utanlandske turistane bidrog sterkt til auken, sjølv om nivået framleis ikkje er heilt tilbake frå før pandemien.

Hotell og andre reiselivsverksemder på Nordvestlandet ventar ein sterk sesong for bransjen, og med god hjelp frå ei svak krone, tyder mykje på at dei får rett.

Hotelldirektøren på Union Øye i Hjørundfjorden kunne nyleg fortelje at «den internasjonale marknaden har eksplodert det siste året». Dei sel ut dei dyraste romma først – trass fleirdobling av prisen dei siste åra.

Juvet Landskapshotell er mellom andre reiselivsbedrifter som opplever det same – og har ei sterk auke i besøket frå godt betalande amerikanarar. Rekorden var eit bryllaupsfølgje som la att ein halv million kroner for et tre dagar langt opphald.

Slike døme er svært godt nytt for Norge som reiselivsnasjon og noko som fleire i bransjen bør strekke seg etter.

For det er liten tvil om at bransjen vil møte utfordringar i framtida. I 2023 burde det vere sjølvsagt – men det er ingen menneskerett å få besøke all verdas krikar og krokar.

Det er iallfall sjølvsagt at stadig fleire turistar som skal reise verda rundt, ikkje heng saman med ønske om å få til kutt i klimautsleppa. Det er eit paradoks og kjempeutfordring for ein bransje, ikkje minst på Nordvestlandet, som gjerne inviterer besøkande til å oppleve urørt og vill natur.

Samtidig finst det moglegheiter. Å utvikle reiselivet i lag med lokalsamfunna, er ein god start.

Denne veka har vi vore vitne til fleire tilfelle, der det kunne vore gjort betre. På Vestkapp stengde den lokale restauranten dørene i staden for å fungere som toalett for opptil 1000 bussturistar – under den store cruisedagen på Stadlandet denne veka. I Ålesund har kommunen vore nøyd til å gripe inn for å trygge mjuke trafikantar og bebuarar frå turbussane som går i skytteltrafikk til Fjellstua.

Det er banale eksempel der det er mogleg å betre forholda berre ved hjelp av kommunikasjon og planlegging. Samtidig blir vi minna om at alt har si tolegrense.

I botnen ligg utfordringa i at turistar reiser i flokk og følgje til dei same plassane – der konsekvensen gjerne blir overbefolka turmål som har missa sjarmen folk ein gong kom for. Innovasjon Norge sitt strategidokument for norsk reiseliv mot 2030, er mellom fleire rapportar som dei siste åra har peika i ei anna retning.

Kort fortald meinte forfattarane at tida var over for charterturistar som kjem flygande frå andre kantar av verdar, og gjer korte effektive stopp langs ei fastsett rute.

Også cruiseturisme med skip som går på diesel heng i ein tynn tråd når det gjeld klimarekneskapen. Tidlegare undersøkingar om verdiskapinga frå cruiseturismen, viser óg at dei er mellom dei minst lukrative gjestane for regionen. Det er ingen grunn til å tru at det har endra seg.

Turistar som reiser i mindre følgje, eller med familien, og som gjerne blir lengre på kvar plass, legg att betydeleg meir pengar. Det var ei erfaring mange i reiselivet gjorde seg under pandemien, då hotell og restaurantar blei fylt opp med godt betalande nordmenn.

Betre betalande gjestar gir også fleire og tryggare arbeidsplassar. Det bør vere eit opplagt mål for ein bransje som har vore prega av svak lønnsemd. Slik sett er Union Øye-hotellet i Hjørundfjorden eit føregangseksempel og no har bygda for første gong eit hotell med heilårsdrift.

Alle har sjølvsagt ikkje fleire hundre millionar å satse på oppgradering – som det Flakk-eigde hotellet har gjort. Men alle kan velje å heve kvaliteten – og prisane - i staden for å satse på flest mogleg gjestar. Slik tradisjonsrike Hotel Union Geiranger har gjort ved å satse mindre på masseturisme og i staden legge til rette for fleire individuelle reisefølgjer ved hotellet.

At fleire følgjer deira eksempel er best for både bransjen, klimaet og norske bygdevegar. Så får det heller vere at ein ikkje er eit reisemål for alle.