Kvar er jobbane?

ANALYSE

Sett frå Oslo Børs betyr oljebransjen nesten ingen ting på Nordvestlandet lenger, som vi skreiv om i NETT NO tidlegare denne veka.

I det store biletet er ikkje endringa like dramatisk, men det som har skjedd sett frå børsen, fortel likevel om ei stor omveltning på få år.

Oljebransjen spelar ei mindre rolle. Offshorereiarane er framleis ikkje ute av krisa som starta med oljeprisfallet i 2014. Skip ligg i opplag, færre sjøfolk er i arbeid. Dei store verfta byggjer ikke lenger offshorefartøy på løpande band.

Då analyseselskapet Menon Economics i september 2020 la fram den årlege analysen av tilstanden i den maritime klynga på Nordvestlandet, var trua på vekst i talet på jobbar snudd til spådommar om færre arbeidsplassar.

I ei fersk landsdekkande analyse for maritime bedrifter held Menon Economics fast ved at det blir færre jobbar i maritime bedrifter både i år og neste år. 10.000 jobbar kan forsvinne i løpet av denne perioden.

Den drivaren som oljebransjen var, er ikkje der lenger.

Som det tyngdepunktet Nordvestlandet er for maritim næring vil nedgangen i jobbar merkast også her.

Hugs også at den vidare reduksjonen i jobbar som Menon Economics ser for seg, kjem på toppen av fleire år med nedbemanning. Sannsynlegvis er det nesten 19.000 færre jobbar hos reiarlag, verft, utstyrsleverandørar og skipsdesignar/andre tenesteytande bedrifter i slutten av 2020 enn det var i 2014, ifølgje Menonrapporten.

Les heile rapporten her

Arbeidsplassar eller ikkje? Det er spørsmålet ein må stille for å få svar på om i kor stor grad store omveltningar kjem mange til gode eller ei.

Den samla verdien av børsnoterte selskap med adresse på Nordvestlandet er no omlag den doble av kva selskapa på Nordvestlandet var verdt ved inngangen til 2014.

Men høg børsverdi er ikkje det same som mange arbeidsplassar. Børsverdien på mange av nykomarane frå Nordvestlandet fortel først og fremst om tru på komande inntekter og overskot. Med auka inntekter kjem truleg også fleire jobbar, men altså først om ei stund.

Hexagon Purus er det fremste dømet. Selskapet er skilt ut av Hexagon Composites, som er eit etablert selskap med over tre milliardar kroner i driftsinntekter og over 1000 tilsette. Selskapet lagar drivstofftankar og -system for naturgass i alt frå bussar og lastebilar, til store mobile tankar som energiforsyningskjelde, og til små bærbare gasstankar - for nordmenn kjent som brennstoff til gassgrillen. Fleirtalet av dei tilsette arbeider i USA, som er hovudmarknaden. Dei fleste norske tilsette arbeider på Raufoss, der gassgrillbehaldarane blir laga.

Hexagon Purus gjer i utgangspunktet det same som Hexagon Composites, men for kundar som skal bruke hydrogen som energikjelde.

Selskapet hadde 180 millionar kroner i driftsinntekter og 273 millionar kroner i underskot før skatt i 2020. Ved børs-slutt fredag 26. februar var Hexagon Purus verdsett til 11,7 milliardar kroner. (Hexagon Composites - som eig 75 prosent av aksjane i Hexagon Purus - vart til samanlikning verdsett til 10,3 milliardar. Til saman utgjer desse selskapa nesten halvparten av verdien av børsnoterte selskap på Nordvestlandet.)

Det er forventningane til ein komande vekst som gjer Hexagon Purus-aksjane verdifulle, ikkje ein høg aktivitet med mange og lønsame arbeidsplassar i dag.

Eit anna døme er den ferskaste børsnykomaren, Arctic Bioscience. Selskapet er ein etablert helsekostprodusent, men er verdsett til 660 millionar kroner først og fremst på grunn av forventningar og ei vellukka utvikling av det som kan bli ein godkjent medisin til behandling av hudsjukdomen psoriasis - ein prosess som kan ta fire-fem år til.

Om det ikkje er mange jobbar i børsnykomarane enno er det likevel positive ringverknadar å sjå. Oppdrettselskapet Salmon Evolution er til dømes i gang med bygginga av første byggesteg på sitt landbaserte oppdrettsanlegg ved Bud i Romsdal, noko som mellom anna har kome ingeniør-og prosjekteringselskapet Artec Aqua i Ålesund til gode.

Men førebels er det likevel slik at børsnykomarane ikkje erstattar jobbane som forsvann i selskapa som var store på børsen i starten av 2014.