Fryktar inflasjonen et opp sterkt lønsoppgjer

(NPK-NTB-Peter Tálos) Fleire økonomar seier at verdien på den norske krona fell på grunn av at Noreg har lågare styringsrente enn dei fleste av dei viktigaste handelspartnarane våre.

Fredag startar meklinga i frontfaget mellom LO og NHO. Då vil auka renter og auka prisar for vanlege lønnsmottakarar bli brukte som argument for at lønningane må merkbart opp.

Midnatt natt til søndag går fristen ut for meklinga. LO har gjort det klart at dei ønskjer eit generelt tillegg som er høgare enn prisveksten.

– Høg lønnsvekst vil bety stor lønnskostnadsvekst og høgare prisvekst for dei bedriftene som har høve til å sende rekninga vidare. Det vil i sin tur gjere jobben til Noregs Bank meir krevjande med å få inflasjonen ned, seier sjeføkonom Øystein Dørum i NHO til NTB.

Noreg har vorte eit lågrenteland
Etter ti rentehevingar sidan august 2021 er styringsrenta frå Noregs Bank på 3 prosent. Sjølv om ferske tal frå Statistisk sentralbyrå (SSB) viser teikn til at økonomien i Noreg er i ferd med å bli kjølt ned, er det andre signal som viser at det ikkje går fort nok.

Prisstiginga det siste året var på 6,5 prosent. Noregs Bank har som oppgåve å få inflasjonen ned mot 2 prosent.

Medan stadig fleire strevar med å betale bustadlån og løpande utgifter, er det mykje som tyder på at rentehevingane enno ikkje har nådd ønskt effekt.

– Noreg er gått frå å vere eit høgrenteland til å bli eit lågrenteland, seier sjeføkonom Kjersti Haugland i DNB til NTB.

Ho samanliknar Noreg med Sverige, eurolanda og USA. Alle har auka renta med 3,5 prosentpoeng eller meir i kampen mot inflasjonen.

Høge lån og flytande rente
LOs sjeføkonom Roger Bjørnstad har tidlegare peika på at mykje av inflasjonen i Noreg er importert frå utlandet, og at Noregs Bank heller bør senke enn å heve styringsrenta ytterlegare av omsyn til dei som no slit med utgiftene.

Også Dørum i NHO har forståing for at Noregs Bank ikkje har heva renta like raskt og like mykje som andre land. Han viser til at Noreg har ei befolkning med svært høge bustadlån med flytande rente, og som derfor er meir utsett for rentesvingingar.

Torsdag trekte likevel sjeføkonom Torbjørn Eika i KS fram at ettersom den norske krona er så svak, tilseier det at Noregs Bank bør setje renta opp.

– Det som tilseier at ein no bør heve renta, er den svært låge kronekursen. Noregs Banks høve til å påverke inflasjonen ved at auka rente dempar aktiviteten, er beskjeden. Men klarer det å påverke krona, er det eit meir potent verkemiddel, sa Eika til Klassekampen.

Fleire pessimistar
Ein svak kronekurs blir også nedkjempa med auka styringsrente. Svak krone er ein fordel for alle bedrifter som lever av å eksportere produkta sine til utlandet. For bedrifter som driv import, eller for dei aller fleste forbrukarane, betyr likevel ei svak krone høgare auka kostnader og redusert forbruk.

Øystein Dørum seier situasjonen skaper store forskjellar for NHOs medlemsbedrifter. Elektronikkbransjen, offshore og vindkraft har gode tider, medan bygg og anlegg, reiseliv, delar av tenestenæringane og bilbransjen byrjar å slite.

– Vi har ei solid overvekt av pessimistar i medlemsmassen vår no. Det er langt fleire som seier dei neste seks månader blir verre enn betre. Dei ventar nedgang i resultat og bemanning, seier Dørum.

Høg lønn = høg prisvekst
Under pandemien, då Noreg var stengt ned, sparte norske forbrukarar mellom 200 og 300 milliardar kroner i staden for å bruke pengane. I DNB trur sjeføkonom Kjersti Haugland at mange no byrjar å sjå botnen på sparegrisen, og at den forseinka kjøpefesten er i ferd med å minke.

– Vi har prognosane våre som viser at forbruket er på veg ned, seier ho til NTB.

Samtidig trur ho på at det blir eit sterkt lønnsoppgjer på mellom 5,25 og 5,5 prosent. Men det vil ha konsekvensane sine.

– Jo høgare lønnsvekst, desto høgare rente, seier Haugland.