Har utvikla mobilt energilager for Geiranger

Tilgang på kraft har i årevis vore ei utfordring for turistbygda Geiranger i Stranda. Den utfordringa blir ikkje mindre når båttrafikken på fjorden skal vere utsleppsfri frå 2026.

To NTNU-studentar står bak eit bacheloroppgåve som kan bane veg for ei løysing som sikrar straum for ein flåte med båtar til å handtere turiststraumen sommarstid.

– Det er eit produkt som vil kome på marknaden og vere eit alternativ til batteribruk, spår Hans Jørgen Sveen om teknologien han og Lars Vestnes Larsen har brukt i oppgåva.

Vann innovasjonspris
Som studentar fekk dei problemstillinga i fanget via Grønn Kai-arbeidet til NTNU. Løysinga har allereie blitt lagt merke til ved at dei vann «Bachelor First Price» i ei innovasjonskåring på NTNU.

Sveen og Larsen har teke i bruk kjent teknologi – svinghjulet – som kan samanliknast med ein sykkeldynamo, eller rett og slett ein snurrebass. Slik kan ein lagre store mengder energi – og frigjere den ved behov.

– Prinsippet er å få eit objekt til å rotere veldig fort ved å fjerne luftmotstand og alle slike faktorar, seier Sveen.

Energilager på storleik med 130 elbilar
Løysinga inneberer å plassere ein mengde svinghjul om bord på eit spesialdesigna fartøy som fraktar kraft frå Linge i Storfjorden, til ein ladestasjon i Geirangerfjorden.

Noko av energien treng båten sjølv undervegs, men med ein kapasitet på 13,5 megawatt, vil det framleis vere nok til fire ladingar for ein typisk batteridriven turistbåt.

Energien om bord kan samanliknast med krafta til kring 130 moderne elbilar i Tesla-storleik.

Om kvelden kan fartøyet segle tilbake til Linge for å lade over natta. I oppgåva har studentane også peika på at det er fullt mogleg å gjere seglasen autonom allereie med dagens teknologi.

– Har ikkje eliminert alle utfordringane
Båtdesignet har dei kalla «Kinetic Carrier One» og den kan frakte med seg eit energilager på 13,5 megawatt. Det er meir enn dobbelt så stor kapasitet som batteripakkane om bord i Havila Kystruten sine nye skip.

– På engingeeringsida står vi ganske tungt fagleg. Slik sett er det realisme i prosjektet. Men enkelte av teknologiane som er brukt, er i ein tidleg fase og treng kanskje litt meir tid for å bli realisert, seier Sveen.

Undervegs har dei jobba med å tilpasse løysinga regelverket i samarbeid med sjøfartsstyresmakter og DNV.

– Vi har ikkje eliminert alle utfordringane, men vi har forsøkt å lage eit konsept som er realistisk. Viss ikkje er det ikkje noko poeng, påpeiker Sveen.

Fordelar samanlikna med batteri
Ein av dei store fordelane med å bruke den mekaniske svinghjulteknologien er at ein kan lagre større mengder energi, enn ved bruk av batteri.

– Det er eit veldig effektivt energilager og vi får mange kilowattimar på eit lite areal, eller volum, seier Sveen.

Energitapet og brannrisikoen er også langt lågare, enn ved batteribruk. Samtidig krev batteri bruk av «mineral og grunnstoff frå all verdas kantar», påpeiker han.

– Eg seier ikkje at dette er ei perfekt løysing, men vi meiner det er eit steg i rett retning.

Fleire bruksområde for industrien
For Geirangerfjorden vil det i første rekke vere behov for energitransport om sommaren. Men i bacheloroppgåva blir det peike på fleire bruksområde andre delar av året.

Fartøyet kan også ligge til kai og sikre energiforsyning i andre fjordområde. Då kan til eksempel fabrikkar og industri spare pengar ved på lade fartøyet om natta, og bruke energien på dagtid når straumprisane er høgare, blir det påpeika i rapporten.