Enkelte tilbod kan ryke med studieavgift

Norge har vore eitt av få land i verda der utanlandsstudentar slepp å betale studentavgift. Men frå komande studieår er det slutt på at studentar frå utlandet får studere gratis her til lands.

Etter forslag frå regjeringa blir det innført ei studieavgift som skal gjelde for studentar utanfor EØS-området og Sveits.

Betalingskravet skal gjelde frå haustsemesteret, og får truleg konsekvensar for dei komande søkjartala. Ein sjekk med utdanningsinstitusjonane i regionen, viser at dei ventar betydeleg nedgang – og at nokre av tilboda kan forsvinne.

– Kan bli problematisk
Ved NTNU i Ålesund har dei kring 50 studentar i dag utanfrå EØS-området. Masterstudiet i simulering og visualisering og «product and system engineering» og «naval architecture» er mellom tilboda med stort innslag av internasjonale studentar.

– Det er per no ingen konkrete tilbod som planleggast nedlagt, men det ligg i korta at det kan bli problematisk dersom søkjarane ikkje kjem, fortel senior kommunikasjonsrådgivar Børge Sandnes ved NTNU i Ålesund til NETT NO.

Han legg ikkje skjul på at det har vore uoversiktleg for institusjonen å finne ut kva konsekvensane kan bli.

– Svært mykje som ikkje er avklara
Det siste er ei oppfatning rektor Johan Roppen ved Høgskulen i Volda deler. Han fortel at skulen har vore tydelege på at dei er usamde med regjering og Storting i saka. I tillegg til at Roppen meiner gratis utdanning er eit viktig kunnskaps- og solidaritetsarbeid, er mykje framleis uklart kring innføringa.

– Det er svært mykje som ikkje er avklara med denne nye ordninga – både når det gjeld kva grupper som er fritekne, det manglar nasjonale system for å dokumenter statsborgarskap for studentar og det manglar også eit system for innkreving av studieavgift, fortel Roppen til NETT NO.

Rektoren seier den rådande oppfatninga blant høgskular og universitet, er at om ordninga kjem - så bør det skje neste år.

Trur ikkje tilboda blir lagde ned
I Volda er det nokre studieprogram der internasjonale studentar utgjer ein stor del. Til eksempel er det gjerne 10-15 studentar til saman i denne gruppa på master i «media practices» og Norsk for internasjonale studentar i Volda.

– Det er vanskeleg å vite kva dette har å seie for dei to studietilboda i framtida, men eg ser ikkje føre meg at studia blir lagde ned som følgje av kravet om skulepengar, fortel Roppen.

Han fortel at er vanskeleg å vite kva innføring av skulepengar vil bety for økonomien ved høgskulen. Uansett vil det ikkje utgjere ein stor skilnad i eit totalbudsjett på 450 millionar.

Departementet har vurdert at skulen kan tene 0,6 millionar kroner i studieavgift på eit halvår, og redusert budsjettet deira tilsvarande. For 2024 reknar Roppen med at reduksjonen blir det doble.

Kan gå ut over studioprogram i Molde
Ved Høgskolen i Molde tek dei opp 60-65 internasjonale studentar årleg og dei fleste går tre ulike internasjonale program.

Rektor Steinar Westlie Kristoffersen anslår at skulen i dag har kring 35 studentar som ville vore omfatta av studieavgifta. Studentane som allereie har starta opp, får halde fram utan å betale.

Han fortel at skulen har rekna ut at dei med auka avkorting frå departementet i åra framover, vil ha kring 7,5 millionar mindre å rutte med i 2027.

– I verste fall vil dette definitivt få konsekvensar for studieprogramma hos oss, fortel Kristoffersen.

Utlendingane var sakna under pandemien
Molde-rektoren peiker på eit anna poeng i tillegg til det økonomiske tapet:

– Under pandemien var dei internasjonale studentane sakna. Dei tilfører miljøet ein anna dimensjon og skapar eit mindre heterogent miljø, seier han.

Kristoffersen ser ikkje vekk frå at inntektene dei får frå studieavgifta, på sikt vil vege opp for inntektene dei tapar.

– Men sosiale og økonomiske profilen blir kanskje litt annleis. Vi fryktar at solidaritetsdimensjonen går heilt tapt, legg han til.