Maritim satsing i vente

ANALYSE:

Denne veka kjem Ap/Sp-regjeringa med sin plan for korleis de skal styre landet framover.

I helga kom VG med nyheita om at Senterpartiet har fått gjennomslag for at øysamfunn utan andre alternativ enn ferje – og færre enn 100.000 reisande i året, skal få gratis ferje. Samtidig følgjer dei planen til stortingsfleirtalet om ei halvering av prisane dei neste fire åra. Sett med maritime briller, er det grunn til å vente langt meir.

Den avtroppande regjeringa har fått kritikk frå den maritime bransjen for at dei ikkje har ein politikk som gagnar verfta – som er motorane i den maritime klynga på Nordvestlandet. Ringverknadene frå nettopp desse lokomotiva, gir arbeid til ei lang rekke bedrifter.

At verfta har tilgang på dårlegare finansieringshjelp, enn dei andre ledda i verdikjeda, har vore hyppig påpeika frå bransjen. Den bodskapen har nådd fram til politikarane. Stortingsfleirtalet har allereie stemt for ei endring som vil betre situasjonen, og det vil ikkje vere overraskande om det kjem fleire tiltak for å hjelpe verfta med å finansiere bygging av nye skip.

Både Ap- og Sp-politikarar har peika på havnæringane som ei satsing for framtida i valkampen. Arbeiderpartiet vil samtidig ha ein meir aktiv næringspolitikk. Det betyr at dei vil bruke meir offentlege pengar til å hjelpe bedriftene til å nå sine mål.

Ap-leiar Jonas Gahr Støre sa til NETT NO i valkampen at det ikkje nødvendigvis dreiar seg om statleg eigarskap, men partiet vil lage ei eigarskapsmelding som skal gjere at «statleg kapital og eigarskap bidreg til auka eksport», heiter det mellom anna i 100-dagarsplanen til Ap.

Ei robust støtteordning for å bygge om offshoreskip og fond for resirkulering av skip, er andre tiltak Ap og Sp har snakka varmt om for å få opp aktiviteten på verfta.

Ei større og betre satsing på fagarbeidarutdanning vil også kome på plass, som blant anna vil bety at alle som tar yrkesutdanning i vidaregåande skule, er garantert læreplass.

Solberg-regjeringa har fått kritikk for å gjere for lite for å sikre at norske aktørar vinn fram i konkurransen om å bygge offentlege skip. Her meiner Støre at Norge har meir å gå på når det kjem til internasjonale handelsavtalar for å sikre arbeid til norske verft. Ap-leiaren har vist til kvalitetskrav på områder som HMS, teknologi og miljø.

Men sjølv om bygging av minesveiparar til forsvaret er framskunda – eit prosjekt Kongsberg Maritime har sterke interesser i - vil det ta fleire år før det gir konkret arbeid for verftsarbeidarane. Og bygging av skip til staten er ikkje noko å leve av i det lange løp for ei stor maritim klynge. At det likevel hjelper på, er ordreboka til Vard Langsten eit eksempel på. Dei neste åra har verftsarbeidarane her arbeid med tre kystvaktskip som sikrar milliardinntekter.

Havvind er eitt anna område som gir nytt arbeid for skipsbyggjarane langs kysten. Seinast førre veke sikra Vard ny kontrakt med det nye ålesundselskapet Norwind Offshore. Verftskonsernet har også fått avtale med Rem Offshore – og andre nybyggingsoppdrag i same marknad. Dessuten fekk verftskonsernet nyleg inn ein luksusyacht i ordreboka.

Lengre sør på Nordvestlandet er det langt meir slunkne ordrebøker hos dei to andre aktørane, som har vore store innan skipsbygging i regionen dei siste åra - Kleven og Ulstein. Green Yard Kleven leverer sitt førebels siste nybygg til Rem Offshore i haust, medan Ulstein Verft nyleg leverte det siste skipet i ordreboka, National Geographic Resolution. No er det mest resirkulering og ombygging av skip som held folk i arbeid ved desse verfta.

Åtvaringane har vore mange kring framtida til den maritime klynga på Nordvestlandet dei siste åra. Uroa er særleg stor for dei store nybyggingsverfta. Dei årlege klyngeanalysane viser at banda i i klynga har vore svekka etter tøffe år med omstilling. På toppen kom koronapandemien og sette på bremsa for fullt i cruisemarknaden. Pessimistane vil ta dette til inntekt for at klynga i verste fall er i ferd med å gå i oppløysning.

Men det manglar heller ikkje på optimistar. Dei vil peike på at dei litt mindre verfta har gode tider, ikkje minst med ombygging og nybygging for brønnbåt.

Og då Menon Economics la fram si klyngeanalyse nyleg, såg dei mange positive teikn. Etter at sysselsettinga i bedriftene omfatta av analysen, har gått ned i fleire år – har det snudd i år og nok veks sysselsettinga att. Ved utgangen av året rekna Menon med at dei vil jobbe kring 13.300 personar i den maritime klynga.

Maritim bransjesjef Lars Gørvell-Dahll i Norsk Industri var mellom dei som såg lys i tunnelen allereie då NETT NO snakka med han i april.

– Eg ser ikkje vekk i frå at når vi samlast til verftskonferanse i november, så vil Covid-19 verke som eit blaff, var Gørvell-Dahll si forhåpning då.

Det står att å sjå om han får rett, og nett no verkar november kome raskt.

Uansett vil nye tiltak frå ei Ap/Sp-regjering verke som ei positiv vitamininnsprøyting. Så får ein krysse fingrane for at det innan kort tid blir fleire enn éin stor verftsaktør på Nordvestlandet som har nybygg i ordreboka.