Slik blir hyttene i framtida

(NPK – Eli Strand): Trenden dei siste åra har gått mot stadig større hytter og den norske gjennomsnittshytta ligg no på cirka 100 m². Men no må trenden snu om vi skal bevare naturen og nå klimamåla.

Ein ny FN-avtale for å redde og bevare naturen vart nyleg inngått og målet er blant anna å verne 30 prosent av all natur på land innan 2030.

– Denne historiske avtalen tvingar oss til å tenkje heilt nytt når det gjeld hyttebygginga i framtida, seier seniorforskar ved Vestlandsforsking, Hans Jakob Walnum til Nynorsk pressekontor.

Mindre hytter
Nye hytter har vorte stadig større dei siste 40 åra. Medan snittstorleiken i 1980 var cirka 60 kvadratmeter, er dagens hytter i snitt over 96 kvadratmeter.

Saman med ein høgare standard og hyppigare reiser til hyttene har dette ført til auka energibruk og auka klimagassutslepp.

– Trenden må snu og vi må byggje mindre og meir arealeffektive hytter. Samtidig må vi tenkje på at hyttene skal passe betre inn i naturen og vi må verne om sårbar natur som til dømes myrar. I tillegg må vi byggje i berekraftige og varige materialar som gir eit mindre klimaavtrykk. Og sist men ikkje minst må det kome eit regelverk og incentiv for å spare straum, på same måte som for hus, seier Walnum.

Kan gi stor reduksjon

Vestlandsforsking har gjort ei samanlikning mellom ei typisk nybygd hytte på 96 kvadratmeter og to arealeffektive konsept: ei lita hytte på 29 kvadratmeter og ei mellomstor hytte på 66 kvadratmeter.

– Når vi ser på heile livsløpet til hyttene, vil mindre hytter som krev mindre energi kunne gi ein stor reduksjon i klimagassutslepp. Ei lita hytte kan redusere klimagassutsleppet med så mykje som 65 prosent samanlikna med ei nybygd gjennomsnittshytte, seier forskaren.

Trur på meir deling
Han trur også at det vil bli meir aktuelt at folk går saman og deler på hyttene i framtida.

– Deling gjennom Airbnb og andre delingstenester er for mange ein måte å finansiere hytta på. I tillegg blir det meir vanleg å dele på infrastruktur for elbil-lading og parkering. Ei effektiv, men skånsam, utnytting av tomteareal og tilhøyrande infrastruktur vil også minimere arealavtrykket og vareta naturområde og artar. Så lenge utforminga er gjennomtenkt, treng ikkje effektiv arealutnytting stå i motsetning til eit moderne hytteliv. Det betyr ikkje at vi må gå tilbake til 60-talshytta utan innlagt straum og vatn, meiner Walnum.

Arkitektkontoret Stiv Kuling har vore med i forskingsprosjektet «Framtidas hyttegrender» saman med Vestlandsforsking og startar innan kort tid salet av eit nytt prosjekt med hytter som på det minste er berre 27,5 m².

– Det er viktig at vi brukar minst mogleg natur når vi byggjer og at alle hyttene vi teiknar er baserte på at dei skal kunne delast og brukast av mange, seier arkitekt Eyvind Øgar. Arkitekten sjølv vil ha ei hytte som ligg langt frå bilveg og som er lita og kompakt. Førebels nøyer han seg med å låne og leige hytter av andre.

Hyttemarknad i fritt fall
Over heile landet slit meklarane med å selje fritidsbustader. Fram til desember 2022 vart det selt 36 prosent færre fjellhytter her i landet enn på same tid året før, ifølgje Prognosesenteret.

Hos Privatmegleren i Sogndal merkar dei godt at salet av hytter går tregt.

– Dei høge straumprisane er hovudårsaka til at det stoppar opp i marknaden akkurat no. Folk brukar pengar på straum, pengar dei elles kunne ha brukt på å betale på eit lån. Det hjelper heller ikkje at renta er på veg oppover, og dette går spesielt utover salet av dei store og kostbare hyttene, seier dagleg leiar Jostein Mo.

Trur på hyttetun og fellesareal
Meklaren har stor tru på at mindre hytter i ei klynge og med nokre fellesareal vil vere attraktivt for mange.

– Dette vil gjere at fleire kan unne seg luksusen det er å kunne kjøpe seg si eiga hytte. Men så små hytter som dette, er ikkje for alle. Her vil det vere snakk om å dele badstue, parkering og smørebod med andre i hytteklynga. Dette vil vere populært blant dei yngre som er vakse opp med delingsøkonomi, medan andre vil føretrekkje å ha ei større hytte der dei slepp å dele badstua med naboen, seier Jostein Mo.

(©NPK)