Nye reglar tvinger mjølkebruk til å legge om

(NPK-Sveinung Engeland): Nye krav til dyrevelferd vil føre til at meir enn 700 mjølkebruk i Vestland må legge om dei nærmaste åra, viser ny rapport frå Nibo. I alt må det investerast opp mot 2,8 milliardar kroner. 4 av 10 seier dei heller vil gje seg.

– Dramatisk og til å grine av, seier leiar i Vestland Bondelag, Anders Felde, til Nynorsk pressekontor.

– Dette er eit alvorleg signal ikkje berre om mjølkeproduksjonen i Vestland, men om heile distriktslandbruket, som no nærmar seg kanten av stupet, seier bondeleiaren.

Han meiner det må til ei betydeleg politisk retningsendring.

– Det handlar om politikk og økonomi, og dette er det er mogleg å gjere noko med, seier han.

Har undersøkt konsekvensane
Det er Nibio som på oppdrag frå landbruksnæringa i Vestland har undersøkt konsekvensane av nytt regelverk for mjølkeproduksjonen i fylket. Nye krav til auka beitetid og kalvingsbinge kjem i 2024, medan krav om lausdrift vil gjelde frå 2034.

Konklusjonen er at dei nye reglane vil innebere store investeringar for den enkelte mjølkeprodusenten når lausdriftskravet skal oppfyllast av alle. Også krav til meir beitetid og eigne kalvingsbingar har økonomiske konsekvensar, men ikkje i same skala som kravet om lausdrift, oppsummerer Nibio på nettsida si.

Av 1.100 mjølkeprodusentar i Vestland er det meir enn 700 som ikkje tilfredsstiller kravet om lausdrift. For mange vil dei nye reglane ifølgje Nibio innebere så store investeringar at dei mest sannsynleg vel å leggje ned.

– Skal fylket halde oppe sin del av den nasjonale produksjonen i framtida, må det investerast mellom 2,5 og 2,8 milliardar kroner fram mot overgangen til nye reglar, seier seniorrådgjevar Torbjørn Haukås.

For den enkelte bonde vil investeringane i lausdriftsfjøs variere med individuelle val – mellom anna talet på dyr, materiale og teknologi. Lågaste overslag for eit bruk med 15 kyr er 6,3 millionar kroner. For 50 kyr er investeringa rekna å bli 14,5 millionar kroner.

– Ikkje lønsamt
Nibio-forskaren trur mange vil slite med å forsvare investeringane som må til. I dag vil det vere vanskeleg å få økonomi i drifta sjølv med 30 årskyr og mjølkekvote på 200.000 liter grunna auka byggjekostnader, auka prisar på viktige innsatsfaktorar og økonomisk utvikling i mjølkeproduksjonen.

– Vi ser at det i dag ikkje er lønsamt å byggje nytt lausdriftsfjøs for buskapar under 35 kyr, seier han.

Indirekte vil det seie at den klassiske mjølkebonden i Vestland blir for liten til å oppfylle økonomien som trengst for dei nye krava. Inntekta frå eit vestlandsk gjennomsnittsbruk, med båsfjøs på 14 mjølkekyr, kan ikkje forsvare investeringane som følgjer lausdriftskravet, seier seniorrådgjevaren.

4 av 10 seier dei vil gi seg
I ei spørjeundersøking som er gjort i samband med rapporten, seier 19 prosent av mjølkebøndene i fylket at dei planlegg å gi seg alt i 2024 når nye krav til beitetid og kalvingsbinge trer i kraft. Ytterlegare 24 prosent seier dei vil avslutte når lausdriftskravet trer i kraft frå 2034:

– Utviklinga til større og færre bruk har funne stad over lengre tid. 2 av 3 mjølkebruk i Vestland er avvikla sidan tusenårsskiftet. Nye krav vil påskunde denne utviklinga, oppsummerer Torbjørn Haukås.

(©NPK)