Skeptisk til nye planar om vindkraft

(NPK-Peder Skjelten): 8. april i fjor opna Olje- og energidepartementet (OED) opp for behandling av nye vindkraftprosjekt.

Det skjedde etter tre år med stans i prosjekt-godkjenninga, som følgje av fleire protestar mot utbyggingar i 2019.

I dei tre åra med stans har behovet for energi blitt større i Noreg og Europa. 1. februar la Energikommisjonen fram ein rapport der dei viste til meir vindkraft som ei av løysingane. Dei meiner behovet i 2030 blir i form av 5–10 terawattimar (TWh) meir vind.

Birgit Oline Kjerstad (SV) sit i energi- og miljøkomiteen på Stortinget. Tidlegare var ho aksjonsleiar i «Nei til vindkraftverk på Haramsøy» og styremedlem i «Stopp rasering av kysten».

– Stabil tilgang til energi til ein overkommeleg pris er viktig. Vi har bygd ut vasskraft, vindkraft, hytter, vegar og industri, men held vi fram å byggje ut blir det til slutt meir enn naturen og økosystema toler, seier Birgit Oline Kjerstad (SV) til Nynorsk pressekontor.

Nye vindkraftplanar i vest
Robert Kippe, leiar for styresmaktskontakt i Fornybar Norge, seier vindkraft blir nødvendig for å få til ei omstilling og nå klimamåla i 2030. Han viser til ein rapport Thema Consulting laga for NHO. Den viser at behovet for ny krafttilgang i Noreg kan auke med 57 TWh til totalt 196 TWh i 2030.

– Omtrent halvparten av energibruken i Noreg er fossil. Dette må vi erstatte for å nå klimamåla. I tillegg må vi ha ny kraft til industrien for å sikre arbeidsplassane i landet. Det betyr at vi må ha ein betydeleg auke i energiproduksjonen, og då treng vi bidrag frå solkraft og vasskraft, og ikkje minst frå vindkraft, seier Kippe til NPK.

Fleire kommunar ser på måtar å få meir fornybar energi til innbyggjarar og næringsliv. Den siste tida har til dømes Snøheia – eit fjellområde mellom kommunane Høyanger og Sunnfjord i Vestland – vore peikt ut som aktuell for nye vindturbinar. Selskapa Hydro, Eviny og Zephyr har gått saman for å greie ut eit vindkraftprosjekt i fjellområdet.

Ifølgje Zephyr , vil det bli om lag 50 vindturbinar på Snøheia. Det kan gi ein årleg produksjon på om lag 1 TWh.

Uansvarleg kraftbruk
Kjerstad seier SV er mot storstilt vindkraftutbygging som tek mykje naturareal. Partiet er likevel open for mindre anlegg til lokal produksjon i allereie industrialiserte område.

– 50 turbinar, som på Snøheia, er eit stort anlegg som vil påverke rekreasjonsområdet og naturen i lokalsamfunnet, seier Kjerstad.

Ho stiller spørsmål ved om det er kraftmangel eller om det blir planlagd å bruke meir enn det som er ansvarleg.

– Vi aksepterer ikkje at vi må forsyne med straum alt det nokon kan finne på å bruke det til. Vi må byrje å prioritere og analysere konsekvensane av det vi planlegg før vedtak, ikkje etterpå. Med meir solkraft og vindkraft inn i nettet er det særleg regulerbar kraft som manglar. Vi må investere i pumpekraftverk og effekten i vasskraftanlegga, der ein ikkje har utslepp til elvar, seier Kjerstad.

Kjerstad seier protestane i 2019 gjorde at det blei meir fokus på lovforvaltinga rundt vindkraftverka i forhold til plan- og byggingslova.

Hovudlinjene i det nye søknadssystemet for konsesjon seier det skal vere meir lokal innflytelse. I rapporten til Energikommisjonen blir det foreslått at ein auka del av inntektene frå vindkraft skal gå tilbake til vertskommunane.

Det blir òg foreslått at 15 prosent av grunnrenteskatten til staten frå det enkelte vindkraftanlegg skal gå tilbake til den berørte kommunen.

Mer lokal innflytelse
Kippe seier at motstanden mot vindkraft dei siste åra har gitt resultat: det har blitt skapt eit betre system med større lokal forankring. Han meiner dette skal dempe konfliktnivået i komande utbyggingar av vindkraft.

– Det var det same med dei store vasskraftverk-utbyggingane. Dei første var ikkje like gode som dei siste. No har bransjen lært. Utbygginga framover blir annleis. Det blir betre samarbeid med lokalsamfunnet, meir omsyn til fuglelivet, eit lågare fotavtrykk og eit mindre arealbruk.

Kjerstad meiner det framleis står att å sjå kva meir lokal innflytelse eigentleg betyr. Ho meiner òg at det blir ei tosidig sak når kommunane skal få meir av pengane tilbake.

– På den eine sida er det rett at lokalsamfunnet skal sitte igjen med meir, på den andre sida kan kommunane bli pressa til å byggje ut mot naturfaglege råd og viljen til dei som bur nærmast fordi kommunen treng inntektene.

(©NPK)