Dei som bestemmer skal framleis bu i Oslo

ANALYSE:

Næringsminister Jan Christian Vestre si storsatsing på norsk eksport fekk sånn passe mottaking på Nordvestlandet. Årsaka er at reforma var «krydra» med at den nye eininga Eksportstrategirådet i Ålesund blir avvikla før det var kome i gong.

Planen til den førre regjeringa var at dette kontoret skulle ligge i Ålesund og ha 10-15 tilsette. Kontoret skulle styre Norges strategiske satsing på eksport og kanalisere pengar til ulike prosjekt via det offentlige virkemiddelapparatet. Eit styre leia av Arvid Moss og andre tungvektarar frå næringslivet, skulle legge premissane.

På Nordvestlandet - som er norgesmeistrar på fastlandet i eksport målt i kroner per innbyggar - gleda mange seg over at eit slikt miljø skulle bli etablert Ålesund. Nærleik til eit næringsliv med kunnskap og erfaring om korleis ein lukkast med eksport, var ein av grunngjevingane for at kontoret skulle plasserast nettopp her i byen.

Etter kvart blei det klart at framdrifta med å etablere Eksportstrategirådet gjekk tregt. Hausten gjekk og nyåret kom, utan at ein direktør var på plass. Då den midlertidige direktøren for opa scene bad om styringssignal frå statsministeren under Haramskonferansen, blei det klart at noko skurra.

Etter at næringsdepartementet i fleire veker hadde latt vere å svare på spørsmål om saka, kom fasiten på pressekonferansen torsdag denne veka. Eksportstrategirådet blir avvikla og oppgåvene med å analysere, prioritere og beslutte såkalla eksportfremmesatsingar, blir flytta til næringsdepartementet.

I staden for det nye Ålesund-kontoret, opprettar næringsministeren eit Nasjonalt Eksportråd i Oslo. Rådet skal ha eit tilhøyrande sekretariat med stabsfunksjonar og gjere analyser, fortalde næringsministeren. Eksportrådet skal også samarbeidet med partane i arbeidslivet, andre departement og aktørar frå verkemiddelapparatet.

Kva som er skilnaden på det nye eksportrådet – og det tidligere Eksportstrategirådet – er vanskeleg å få auge på. Det nye eksportrådet vil i hovudsak bestå av medlemmane i styret frå det tiltenkte Ålesund-kontoret. Den einaste skilnaden verkar vere lokaliseringa i Oslo, i staden for Ålesund.

Næringsministeren hevdar ei avvikling av Eksportstrategirådet er ei forenkling av verkemiddelapparatet og frigjer ressursar. Det argumentet blir vanskeleg å forstå når det samtidig blir oppretta eit nytt kontor i hovedstaden.

Det er likevel all grunn til å tru næringsministeren på at regjeringa vil stå for løftet om å flytte arbeidsplassar til Ålesund. Det er også gode grunnar til å gjere eit slikt grep.

Dei som har fulgt saka vil rett nok merke seg at tallet på nye tilsette har skrumpa inn i den nye næringsministeren sine nye formuleringar. I staden for dei «10-15 tilsette» i Eksportstrategirådet, skal Innovasjon Norge sitt kontor i byen få 10 nye medarbeidarar «over noe tid», som det heiter i formuleringa frå næringsdepartementet.

I tillegg kjem det to stillingar til Eksfin (Eksportfinansiering Norge) annonserte næringsministeren på pressekonferansa torsdag. På ettermiddagen viste det seg at det berre var snakk om éin ny tilsett, ettersom Stig Gjethammer allereie jobbar for Eksfin i Ålesund.

Til no har nemnte Gjethammer vore den einaste med kontorplass utanfor Oslo i Eksfin (tidligere Eksportkreditt Norge og Garantiinstituttet for Eksportkreditt – GIEK, journ. anm.). No skal han få selskap av éin til i Ålesund, og to i Stavanger.

Leiaren av næringsforeninga i Ålesund, Lene Trude Solheim, har tidlegare vurdert innsatsen til einmannskontoret: «Den jobben han har gjort viser at berre ein person har fått til enormt mykje», sa Solheim til NETT NO i fjor.

Ei styrking av verkemiddelapparatet i Ålesund med drygt ti stillingar vil med andre ord utvilsamt merkast godt.

Det same vil regjeringas grep med å velje «grøn maritim eksport» som ein av to satsingar dei startar med. Det står att å sjå korleis dei konkrete tiltaka blir utforma, men Ap-Sp-regjeringa har vore klare på at dei vil bruke meir av statens pengar til å hjelpe næringslivet.

For bedriftene på Nordvestlandet som jobbar midt i smørauget av maritim teknologiutvikling, vil det gi gode moglegheiter til meir verdiskaping, nye arbeidsplassar – og auka eksport.

Samtidig er det verdt å hugse at etableringa av Eksportstrategirådet kom i kjølvatnet lokaliseringsdebatten kring Eksfin (tidligere Eksportkreditt Norge og Garantiinstituttet for Eksportkreditt – GIEK, journ. anm.).

Ålesund kjempa då for å flytte heile miljøet på kring 140 arbeidsplassar ut av Oslo – til Vestlandet – med hovudkontor i «sunnsmørshovedstaden».

Fellesforbundet var mellom motstandarane for å flytte etaten: «Man kan like det eller la være, men finanssentrum i Norge er etablert i Oslo», argumenterte dei i sitt høyringssvar i saka.

Vestlandet tapte kampen om å få flytta heile eksportmiljøet, men eit fleirtal i Stortinget bad om ein meir desentralisert struktur av dei samanslåtte etatane.

Om nyheita næringsministeren la på bordet denne veka er svaret på ønske frå stortingsfleirtalet, er det ikkje rart om folk på Nordvestlandet ser på reforma som nok eit eksempel på at Oslo får ein for stor del av kaka.